De tweede man van de Oekraïense geheime dienst maakt er ook geen geheim van wie er nog meer op de ’dodenlijst’ staat. Met stip op twee is dat Jevgeny Prigozjin, de wrede baas van het Wagner-huurlingenleger. „We proberen hem al langer te doden”, stelt Skibitski in een interview met de Italiaanse krant La Repubblica. Hoog op de lijst staan verder de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe en opperbevelhebber Valeri Gerasimov.

De opmerkingen van de spionagegeneraal zullen met grote bezorgdheid zijn opgemerkt in Brussel en Washington. Ze komen ook op een moment dat er een aantal Oekraïense acties op Russisch grondgebied heeft plaatsgevonden waarnaar het Westen met huivering kijkt omdat men niet wil dat Rusland met westerse wapens wordt aangevallen uit angst voor escalatie.

Aanval commando’s

Zo lijken de Amerikaanse geheime diensten er nu van overtuigd dat de aanval met twee drones op het Kremlin waarschijnlijk het werk is van Oekraïne. De aanval zou zijn uitgevoerd door Oekraïense commando’s die met grote zelfstandigheid mogen opereren in Rusland en achter de frontlinies. Volgens CNN en de New York Times blijkt dit uit door de VS afgeluisterde gesprekken van zowel Russische als Oekraïense geheime diensten en defensiepersoneel.

De Russen waren stomverbaasd over de aanval en in Oekraïne werd er druk over gespeculeerd welk onderdeel van de strijdkrachten of de geheime diensten verantwoordelijk was voor de aanval. Daarmee wordt een ’valse vlag- operatie’, waarbij Rusland zelf de drones zou hebben gestuurd om een wraakactie richting Kiev te starten, uitgesloten. Dat zou ook onwaarschijnlijk zijn, want dan had Rusland zelf kenbaar gemaakt dat zijn centrum van de macht niet veilig is.

„De boodschap dat het Kremlin kwetsbaar is en dat zelfs Poetin niet veilig is, past in de psychologische oorlogsvoering van Oekraïne. De Russen moeten een gevoel krijgen dat ook zij kwetsbaar zijn. Je ziet het op allerlei terreinen: het aanvallen van munitiedepots of brandstofopslagplaatsen in de Krim en binnen Rusland, de net mislukte poging deze week om met marinedrones het spionageschip Ivan Khurs op te blazen in de Zwarte Zee en de gewapende aanval op Russisch grondgebied nabij de grens met Oekraïne die is opgeëist door twee door Kiev gesteunde gewelddadige Russische groeperingen. Het past allemaal bij de tactiek”, zegt Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.

Harnas

Waar generaal Skibitski openlijk toegeeft Poetin en zijn generaals te willen ombrengen en ontkent dat Oekraïne verantwoordelijk is voor de moorden op beruchte Russische nationalisten onder wie de blogger Vladlen Tatarski, de schrijver Zakhar Prilepin en de activiste Darja Dugina (’omdat propagandisten niet hoog op onze lijst staan’), is het onduidelijk wat president Volodimir Zelenski weet.

Volgens de Amerikaanse geheime diensten is dat bewust zo gedaan. Diverse militaire en spionagediensten zijn losjes georganiseerd, zodat ze riskante operaties kunnen uitvoeren, ook buiten de landgrenzen, waarvan de president later kan zeggen dat hij daarvan niets wist, om zo zijn westerse vrienden en vooral Joe Biden niet tegen zich in het harnas te jagen.

Bolder denkt dat dit beeld klopt. „Er zullen allemaal kleinere onderdelen zijn die losjes werken, een beperkt budget hebben en mogelijk wat wapens om dit soort operaties uit te voeren. Daarvan zal Zelenski officieel niets willen weten.”

Een voorbeeld daarvan is de actie in de grensregio Belgorod, waar burgers maandag werden opgeschrikt door een gewapende aanval vanaf Oekraïens grondgebied. Twee radicale Russische groeperingen eisten de verantwoordelijkheid voor de aanval op: het Russische Vrijwilligerskorps (RVK) en het Legioen voor de Vrijheid van Rusland.

Extreemrechts

Beide groepen vechten sinds de Russische invasie aan de zijde van het Oekraïense leger tegen Rusland en hebben als missie het omverwerpen van het regime Poetin. Het Oekraïense leger zei niets met de operatie te maken te hebben en hield vol dat de beide eenheden waar een sfeer van extreemrechts omheen hangt, op eigen houtje handelden. Daarvan gelooft Bolder weinig. „Het zijn types met een gedachtegoed dat niet goed valt in het Westen, maar in oorlog en liefde is alles toegestaan, en natuurlijk houdt Oekraïne bij zo’n groep een vinger aan de pols.”

De leider van het Vrijwilligerskorps, Dennis Nikitin, zegt: „Alles wat we over de grens doen, is ons besluit.” Maar hij voegt daar met nauwelijks verscholen sarcasme tegenover westerse journalisten aan toe dat „we wel de nodige aanmoedigingen en hulp krijgen”. Aan zijn materiaal, waaronder Amerikaanse Humvees, komt Nikitin ’door het te kopen in internationale winkels’. Dat is bijna letterlijk de tekst die de Russen gebruikten toen ze in 2014 nog ontkenden met eigen materiaal Oekraïne te zijn binnengevallen.

Koorddansen

Het is voor Zelenski koorddansen tussen wat hij van het Westen mag en wat zijn generaals willen, maar Bolder neemt aan dat hij wel duidelijke rode lijnen heeft. Waarschijnlijk valt het vermoorden van Poetin onder het verbod, omdat Zelenski weet dat het Westen hecht aan internationaal (oorlogs)recht. Een generaal aan het front in uniform is een toegestaan doelwit, maar een burger, zelfs een wrede leider als Poetin, niet. Helemaal zeker is Bolder echter niet. „Dit is een existentiële strijd. Zelenski vecht voor het voortbestaan van zijn land.”