„Ook hiphop heeft zich het afgelopen jaar nadrukkelijk in de kijker gespeeld. Een heleboel mensen dachten dat het zo weer verdwenen zou zijn, maar je kunt er nu al niet meer omheen.” We schrijven 1988 en in Nieuwsblad van het Noorden is Peter Smidt aan het woord. Hij organiseert vanuit Stichting Pop Groningen het dan nog jonge festival Noorderslag in De Oosterpoort.

Met elf hiphopacts, waaronder Extince, op het programma maken de festivalgangers kennis met het uit Amerika overgewaaide fenomeen. Ook van de partij: Urban Dance Squad onder aanvoering van rapper Patrick Tilon (Rudeboy), de invloedrijke groep die rock en rap met een dj combineert.

In Groningen begint het op dat moment ook te borrelen. Sherlock Telgt, intussen 53 jaar maar dan nog een tiener, wijst op het belang van mannen als Earl Blijd en Charlie Lieveld en wat zij op het gebied van breakdancen indertijd hebben betekend. Want breakdance is een essentieel onderdeel van de hiphopcultuur, zoals ook graffiti erbij hoort – er waren tijden dat een poppodium als Vera liever geen hiphop in huis haalde, omdat de muren van de tent na afloop vol tags zaten.

Een mantra dat stamt uit de slavernijtijd

Jaren later leeft Telgt nog altijd voor hiphop. ,, Each one, teach one ”, zegt hij meermaals. Het slaat op een gebruik dat stamt uit de slavernijtijd; tot slaaf gemaakte mensen hadden geen toegang tot onderwijs. ,,Dat is ook wat hiphop is: het delen van kennis, opleiden en het waar nodig opvoeden van jouw peers en de volgende generaties.”

In zijn kantoortje aan de Koningsweg in Groningen, met daarbij een sportzaal voor jiujitsu, vertelt hij honderduit. Hij weet nog hoe hij samen met zijn maten binnenkwam bij het jongerencultuurcentrum Simplon.

,,Dat gebeurde via Martin Winter, de voorzitter van de stichting Surinamers in Groningen. Met dank aan de toenmalige directeur van Simplon, Paul Brockhus, die begreep wat er nodig was om de jeugd binnen te krijgen en te houden. Met onze groep Zombi Squad mochten we hiphopfeesten geven en elke zondag oefenen in de zaal. Daar kwamen lui uit de hele provincie op af, maar ook mensen uit Leeuwarden, met wie wij de North Side Unity vormden.”

Wat Aans! laat horen hoe geschikt de Groningse taal is voor hiphop

Zombi Squad kan – met Utile Connection – gerust als een van de belangrijkste hiphopcollectieven uit die tijd worden gezien. Een samensmelting van Street Beat Boxers (SBB), Def Rhyme Creators en het uit Oldehove afkomstige Skoa Patrol. Na eerst wat met elkaar te ruziën, slaan ze de handen ineen.

In 1992 voor de eeuwigheid vastgelegd op Exiles From Da Neverlands, een verzamel-cd op het lokale platenlabel Future Music. De release is min of meer een reactie op een verzamelplaat die de landelijke popkoepel even eerder uitbrengt, maar waarop noordelijk talent ontbreekt.

Begin jaren 90 is ook een grote groep jongeren in Stadskanaal aan het breakdancen, graffiti spuiten, rappen en dj’en. De Kwinne fungeert als podium en ontmoetingsplaats voor onder meer Come Correct.

In een korte documentaire van Rockumentary Grunn gaan James Serra en Geugie Hoogeveen nog eens naar de plek waar het zich allemaal afspeelde en vertellen ze over welke rol de voormalige Philipsfabriek speelde. Tegenwoordig laat Wat Aans! – Rik Baptist en Teun Heuvel plus producer/dj Jeroen Russchen – vanuit de provincie horen hoe geschikt de Groningse streektaal is voor hiphop.

Arjen Lubach en Janine Abbring scoren eerste hit

Het eerste grote Groningse hiphopsucces komt uit verrassende hoek. Arjen Lubach en Janine Abbring bereiken als Slimme Schemer ft. Tido in 2001 bijna de eerste plaats in de hitlijsten met Jelle . Het is een parodie, een bewerking van Stan van Eminem en Dido, maar de op de hak genomen Syb van der Ploeg (De Kast) ziet er de humor niet meteen van in.

Rond die tijd wordt ook de basis gelegd voor New Attraction, het festival dat een aantal jaren plaatsvindt aan de Kardingerplas, tussen de stadse buitenwijken Lewenborg en Beijum. Het bevestigt dat hiphop definitief is uitgegroeid tot dé jongerencultuur die de multiculturele samenleving weerspiegelt.

,,Voor jongeren zijn etnische achtergronden geen issue”, weet coördinator Jan Pier Brands dan al. Tijdens de eerste editie in 2003 staat er zowaar in de persoon van de Amerikaan Gylan Kain (van The Last Poets) een pionier die al in 1968 politiek geladen poëzie maakte. Latere edities van het door de gemeente gesubsidieerde festival weten bijna 20.000 jongeren te trekken.

Beloftes komen en gaan

In Drenthe is Coevorden een tijdje de plek waar het gebeurt. De stichting Urban Legends verricht er met het festival Urbangers mooi werk. Daar wordt ook duidelijk dat hiphop ondertussen een lifestyle is geworden. Er wordt een modeshow gehouden en er vinden potjes panna (voetbal) en basketbal plaats. In de hoogtijdagen trekt het evenement twaalfhonderd bezoekers.

Jan Stam van Kunst & Cultuur is al zo’n veertig jaar de aanjagende popconsulent in Drenthe. Hij zag veel beloftevolle hiphoppers komen en gaan voor hun belofte werd ingelost. Het is het doorlopende probleem in Drenthe waaruit het talent vertrekt zodra er moet worden gestudeerd bijvoorbeeld. Hij denkt aan Lordz Uit Oost, uit Assen-Oost, als een van de eerste (Nederlandstalige) groepen. Maar als Stam een act moet noemen die landelijk had kunnen doorbreken, dan is het Hyperactief uit Meppel. ,,Maar ja, ook die groep viel uit elkaar.”

Stam denkt dat het ook meespeelt dat er, op wat enthousiaste maar vaak kortdurende initiatieven na, in Drenthe weinig vaste podia zijn om op te treden. ,,Dat helpt niet om het niveau omhoog te krijgen. En de artiesten vragen zich op den duur af waar ze het allemaal voor doen.”

Stam blijft hopen en verwacht veel van Dylamic (Dylan Paauw uit Gasselternijveen) en Danytha (Postma uit Assen), twee talenten die nu aan de weg timmeren.

Drentse winnaar Popprijs

Er is ook een positieve uitzondering, want Stephan Boers alias Ramiks begon zijn succesvolle carrière als producer (van Bizzey tot Kraantje Pappie) ooit in Hoogeveen. Hij is zelf bescheiden over zijn bijdrage aan New Wave, maar met dat project won hij wel mooi de Popprijs die hij tijdens Noorderslag in 2016 samen met onder meer Ronnie Flex en Lil’ Kleine in ontvangst mocht nemen.

Hiphop wordt ook al snel omarmd als middel om jongeren enigszins op het rechte spoor te houden of te krijgen. Noem het sociaal cultureel werk of welzijnswerk, maar wie tegenwoordig de jeugd wil bereiken, doet iets met workshops break- of streetdancen, teksten schrijven, beats maken of rappen.

Vanuit Simplon opereert bijvoorbeeld Noordstaat dat, als opvolger van Urban House Groningen, makers coacht tijdens allerlei ontwikkeltrajecten.

Kraantje Pappie in de Drentse bossen

Ondertussen weet de van oorsprong grootstedelijke straatcultuur de bungalowparken in de bossen van Drenthe wel te vinden om er schrijverskampen te houden. Ook Alex van der Zouwen alias Kraantje Pappie bracht er weleens tijd door om samen met anderen nieuw werk te schrijven.

De rapper, uitgegroeid tot de grootste popster die Groningen ooit voortbracht, heeft veel te danken aan het Groningse Boterdiep, waar naast Simplon de broedplaats Bumrush The Building ontstond, een voorloper van Backbone050 in de wijk Vinkhuizen. Ook Dopey Rotten, Jay Reaper, Skits Vicious en Chubeats leggen er de basis voor hun Engelstalige raps en beats waarmee ze als Dope D.O.D. internationaal scoren en miljoenen views en streams behalen.

Telgt zegt als veteraan blij te worden van zijn favoriete Groningse act. ,,Omdat ik hun sound dope vind en zij mij trots maken.”

Telgt doet het met liefde: het begeleiden van jongeren en zo ook kennis – welbeschouwd het vijfde element van hiphop – doorgeven aan de volgende generatie. ,,Hiphop zal in mijn ogen altijd maatschappijkritisch zijn en zich blijven ontwikkelen, maar de kernwaarden blijven hetzelfde: each one, teach one .”