Kunnen trauma’s uit je jeugd de vormgeving van je kunstwerken bepalen? | Kunst kijken met Eric Bos

Kunnen trauma’s en andere heftige ervaringen uit je jeugd de vormgeving van je kunstwerken bepalen? Bij de Oostenrijkse tekenaar, schilder en beeldhouwer Elmar Trenkwalder is dat zeker zo.

Hij laat weten dat hij als kind samen met zijn grootmoeder de Schwarzmanderkirche in Innsbruck bezocht en daar de schrik van zijn leven kreeg. Ter weerszijde van de cenotaaf van keizer Maximiliaan staat vanouds een rij angstaanjagende, zwarte beelden van tot de tanden bewapende koningen, keizers en legeraanvoerders uit de Renaissance die hoog boven de kleine Elmar uittorenden.

Langwerpige, barokke vormen van maximaal drie meter hoog

In een documentaire op de tentoonstelling verklaart Elmar Trenkwalder (1959) daarmee zijn keuze voor het beeldhouwvak. Kennelijk moeten zijn beelden met terugwerkende kracht de nachtmerrieachtige beelden uit zijn jeugd bezweren.

Als je dat weet kijk je anders naar de monumentale, meer dan menshoge sculpturen die hij in de Grote Zaal van Museum Beelden aan Zee exposeert onder de titel Tuin der Lusten .

Het zijn groepen beelden van keramiek waar je doorheen kunt dwalen als in een tuin. Ze bestaan uit langwerpige, barokke vormen van maximaal drie meter hoog, opgebouwd uit segmenten van maximaal een meter lang en hoog. Zijn twee ovens in zijn kleine werkplaats in Innsbruck zijn niet groter. De geglazuurde segmenten passen precies op elkaar. Bij elke tentoonstelling bouwt hij daarmee zijn beelden opnieuw op.

Bij zijn fantastisch aandoende vormgeving moet je denken aan kathedralen, associaties met hindoetempels komen in je op, Khmer-achitectuur. De beeldgroepen in fondanten en donkerpaarse kleuren bestaan uit een opstapeling van figuurtjes. Ze beelden harmonie, erotiek, natuur, verleiding en kwaad uit, de klassieke bestanddelen van de Tuin der Lusten.

Wandelend door Trenkwalders beeldentuin is het alsof je omgeven bent door menselijke lichamen, of door tentakelachtige onderwaterdieren. Maar het lijkt soms ook of we ons midden in een bergbied bevinden.

‘Klimgevoel’ als je tussen de beelden staat

Bergen zijn de andere inspiratiebron van Elmar Trenkwalder. Tot zijn 26ste levensjaar was hij een verwoed bergbeklimmer van zowel de bergen in het Oostenrijkse Tirol als de Italiaanse Dolomieten. Zo zien we hem in een documentaire over zijn werk als jongeman langs een bergwand klauteren. Dat ‘klimgevoel’ krijg je zelf ook enigszins als je tussen zijn beelden staat en het idee begint te krijgen in een berglandschap terecht te zijn gekomen.

De ervaring met deze Tuin der Lusten is zowel grappig als duister en dreigend. Naast alle vrolijke lichtheid kun je je ineens zomaar ingekapseld voelen door een groep zwartkleurige monsters met kwade bedoelingen. Zo deelt Trenkwalder zijn angstige jeugdervaring via zijn beelden alsnog aan ons mee.