’UBS rondt overname Credit Suisse af’: wat staat er op het spel?

Hoe ontstond het probleem?

Niet in Zwitserland. Kleinere Amerikaanse banken gingen afgelopen weken versneld in rode cijfers. De Silicon Valley Bank (SVB) wilde voor $2,25 miljard nieuwe aandelen uitgeven, maar kreeg na een verlies van $1,8 miljard de aandelen niet verkocht in de markt. Donderdagavond meldde het zijn problemen. De koers kelderde, geld stroomde de bank uit. De Amerikaanse overheid garandeerde deposito’s en rekeningen van klanten tot een waarde van $250.000. Vrijdagavond nam echter de California Department of Financial Protection and Innovation de regie over. Zondag trad de Amerikaanse overheid als kapitein in de markt op: alle klanten werden in een nacht gered, ook voor bedragen boven $250.000. Maar obligatiehouders moesten bloeden. Bij zorgen over de staat van de banken, deels verweven met cryptomunten, werden in korte tijd ook de bank First Republic en Signature Bank midscheeps getroffen.

„Beleggers gaan bij zulke snelle verrassingen dan meteen op zoek naar de volgende zwakke schakel in de financiële markten. Ze hebben geleerd van de banken- en kredietcrisis van 2008. Daarbij richten ze hun aandacht nu op Credit Suisse”, zegt Harald Benink, hoogleraar banking en finance aan Tilburg University.

Volgens de bronnen tegen de Financial Times is sprake van onderhandelingen over een gehele of gedeeltelijke overname van Credit Suisse door UBS, met voormalig ING-topman Ralph Hamers als ceo. BlackRock, ’s werelds grootste vermogensbeheerder opgebouwd door Larry Fink, zou volgens vijf bronnen tegenover de Financial Times een alternatief bod doen. Al ontkende BlackRock zaterdag zo’n stap.

De Zwitserse centrale bank en de financiële toezichthouder Finma willen volgens de bronnen snel een doorbraak, liefst onder Zwitsers. Binnen eigen regelgeving kan zo’n aankoop in tempo afgehandeld worden. Zo willen de Zwitsers het vertrouwen herwinnen en stabiliteit in de financiële markt stutten. Ook de Europese Centrale Bank kijkt mee; zijn toezichtraad kwam vrijdag onverwacht bijeen.

Een grote Zwitserse bank. Die zijn degelijk toch?

Jawel. Credit Suisse is ook een totaal ander type bank dan Silicon Valley Bank. Maar de breed vertakte zakenbank Credit Suisse kende een serie affaires, waaronder beschuldigingen van fraude door handelaren. En enorme verliezen. Zijn positie is danig verzwakt. Opeenvolgende ingrepen, wisseling van bestuurders en herstructureringen om risicovolle delen apart te zetten hielpen onvoldoende.

De Saoedische Nationale Bank, een grote aandeelhouder in Credit Suisse, gaf vorige week bovendien aan niet bij te dragen aan extra financiering. Dat versterkte de turbulentie, de bank kwam even in een vrije val.

Deze week kondigde de Zwitserse financiële dienstverlener met 22.000 mensen het ontslag van 9000 werknemers aan. Na de val van de drie Amerikaanse banken stelde de Zwitserse centrale bank een noodkrediet van €50 miljard beschikbaar aan Credit Suisse. Dat is een enorm bedrag, maar de markt vond dat onvoldoende: de dag erna zakte het aandeel 8%. Dit jaar verloor het aandeel van de grootmacht uit Zürich al 36%. Het probleem lijkt structureel: in vijf jaar tijd verdampte 85% van de koers. In 2022 boekte het $14,5 miljard omzet, twee jaar ervoor nog $20,6 miljard.

Maar hoe sterk zijn UBS en BlackRock?

Sterk. BlackRock boekte vorig jaar $5,2 miljard winst en beheert een vermogen van $8600 miljard. Het zit belegd in vrijwel alle grote Nederlandse bedrijven, maar ook onze pensioenfondsen.

De Nederlander Ralph Hamers, ex-ING, had in 2022 een winst van $7,6 miljard afgeleverd. Credit Suisse verloor dat jaar echter $7,2 miljard. Vanwege bijzonder goede prestaties en omzet afgelopen jaar, kreeg ceo Hamers een bonusverhoging tot €12,3 miljoen, concurrent Ulrich Körner had bij Credit Suisse het nakijken. Maar de laatste weken zijn álle banken door de faillissementen in zwaar weer gekomen, hun aandelen daalden fors.

Reuters berichtte dat zeker vier grote banken zoals Deutsche Bank en Société Générale hun handelstransacties met Credit Suisse hebben teruggeschroefd.

Vanwaar de haast?

„Financiële markten zijn erg nerveus. Als meer klanten hun geld weghalen, loop je het risico van een bankrun en besmetting naar de hele financiële markt, zoals we dat vanaf 2008 kennen. Je krijgt een domino-effect, waarbij telkens een volgende zwakkere schakel wordt getest door de markt”, zegt hoogleraar Benink.

Economen zien ook dat het opgetuigde vangnetsysteem voor banken in enkele dagen heel fragiel blijkt. Het is toezichthouders er daarom alles aan gelegen om snel met zware maatregelen te komen om die paniek voor te zijn, aldus de econoom. „Het vertrouwen in banken moet terugkeren. Het is niet voor niets dat de Amerikaanse autoriteiten meteen hard hebben ingegrepen, anders dan destijds tijdens de bankencrisis van 2008 met de hypotheekbeleggingen”, zegt hij.

„Maar omdat Credit Suisse en UBS zulke grote banken zijn, verweven met de financiële markten in vele landen, wordt het heel lastig om de gevolgen van een bod te overzien. Daar is iedereen nu mee bezig. Dat moet wel voor maandagochtend duidelijk zijn.”

Anders zullen particulieren maar ook grote investeerders hun geld weghalen. Ook andere de banken die bijvoorbeeld kredieten moeten verstrekken aan bedrijven. „Dat is allemaal nog hypothetisch”, benadrukt Benink. „Maar toezichthouders doen er alles aan om dat vertrouwen te herwinnen. Het is dan bijna niet denkbaar dat er maandag geen concrete oplossing ligt. Ook over het aansterken van het eigen vermogen. Anders zou je die bankrun krijgen, met gevolgen wereldwijd.”

Reuters meldde dat UBS de overname alleen aangaat als de Zwitserse overheid garant staat. De $6 miljard die UBS zou eisen van de overheid is nodig om Credit Suisse van voldoende liquiditeit te voorzien en voor afdekking van kosten van rechtszaken en de herstructurering van het bedrijf. Heeft UBS Credit Suisse overgenomen, dan is de liquiditeitssteun van €50 miljard waarschijnllijk niet meer nodig, stelt Benink.

Wat betekent dit voor Nederland?

Voor consumenten weinig. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft een depositogarantiestelsel. Zelfs als een bank zou omvallen, dan zijn de tegoeden daar gegarandeerd tot €100.000. Na de kredietcrisis van 2008 heeft de centrale bank onder leiding van Klaas Knot nog een serie noodmaatregelen gereed gezet. Daaronder steunpakketten aan de banken. Die moeten een ratio van 5 tot 6% aanhouden voor de verhouding tussen bezittingen en eigen vermogen.

Benink: „Als het er nu op aankomt zou, het Amerikaanse voorbeeld volgend, ook deze grens van €100.000 opzij gezet kunnen worden. Credit Suisse is een zogeheten systeembank, met talloze activiteiten die breed zijn vertakt de wereld. UBS is eveneens een wereldspeler. Dat samenvoegen is heel complex. Als daar toch problemen zouden ontstaan, kan er uitstroom van grote deposito’s komen.”

De banken kunnen dan gedwongen worden hun obligaties te verkopen, om hun liquiditeitsreserves aan te vullen. „Dan wordt het eigen vermogen gedrukt, dit levert dan verliezen op die het eigen vermogen aantasten”, zegt Benink. ,,De banken moeten bij wederom een verzwakking eigen vermogen aansterken. Wat bij een vertrouwenscrisis in banken moeilijk zal zijn. Zo dreigt een vicieuze cirkel te ontstaan. Bij de val van Fortis zag je in september en oktober 2008 dat zijn kapitaalbuffers fors onder druk kwamen te staan en nationalisatie door de overheid nodig was”, zo vergelijkt hij. ,,Omdat Credit Suisse zo groot is, zal de overheid bij een eventuele val moeten ingrijpen. En dat zou financiële markten in heel Europa raken.”