Credit Suisse laat financiële markten beven

De beurzen waren woensdag de beste graadmeter voor de angst die in het hart van beleggers is geslopen nu ook een grote Europese systeembank, Credit Suisse, zijn aan­delenkoers met een kwart zag kelderen. Vooral bankaandelen werden van de hand gedaan. De Europese bankenindex zakte met bijna 7 procent. BNP Paribas verloor 10,11 procent, ING en ABN Amro verloren fors. Ook industriële aandelen kregen klappen.

Vormen de problemen bij Credit Suisse het begin van een nieuwe financiële crisis­?

Normaal gezien niet, omdat het om een specifiek en geen veralgemeend probleem gaat. De financiële crisis in 2008 sloeg voluit toe toen de overheden de zakenbank Lehman Brothers lieten omvallen. Lehman Brothers bleek veel meer verweven met het financiële systeem dan de auto­riteiten hadden ingeschat. De Amerikaanse huizenmarkt was een onderliggend probleem. Veel financiële instellingen waren via allerlei herverpakte kredieten blootgesteld aan die markt en zaten­ plots met onverkoopbare beleggingen die ze moesten afboeken. Bijna alle grootbanken waren in hetzelfde bedje ziek.

Dat is vandaag niet zo. De problemen­ van Credit Suisse zijn specifiek voor de grote Zwitserse bank, die de afgelopen jaren systematisch­ in zaken zat waar ze niet in had moeten zitten. Ze maakte aan de lopende band foute­ keuzes en ging gebukt onder­ schandalen. De bank werd slecht geleid, en daar draagt ze nu de gevolgen van.

Het slechte nieuws is dat een val van de bank door haar omvang wel degelijk grote repercussies kan hebben voor het finan­ciële systeem. Het is daarom ondenk­baar dat men ze zou laten om­vallen.

Als zou blijken dat andere grootbanken met dezelfde problemen kampen als Credit Suisse, wordt het een ander verhaal.

Waarom reageren de beurzen­ dan zo negatief?

Credit Suisse is nu eenmaal een belangrijke systeembank. Toch zegt Peter Vanden Houte, de hoofdeconoom van ING Bank, verbaasd te zijn door de agressieve reacties op de beurzen. ‘Niets van wat deze week over Credit Suisse werd gezegd, wisten we nog niet. Dat de interne controle ondermaats was en het jaarverslag daardoor moest worden uitgesteld, wisten we.’ De bank maakte al enkele maanden ge­leden herstructureringsplannen bekend, haalde vers kapitaal op en publiceerde bar slechte resultaten. Op de financiële markten zagen we toen zo goed als geen impact op andere banken.

Vanden Houte wijst wel op een ander facet. De problemen met regionale banken in de VS, en met de Silicon Valley Bank in het bijzonder, doen beleggers zich plots realiseren dat een bank toch niet zo risicovrij is. Dat veroorzaakt­ onzekerheid en daar houden de beurzen niet van.

Wat weten we over de risico’s­ bij Credit Suisse?

Een bank is eigenlijk een zwarte doos. Je weet niet welke risico’s ze op haar balans heeft, je weet niet hoe goed ze ingedekt is. Zelfs als de risico’s afgedekt zijn, weet je nog niet wat de kwaliteit is van de partijen die ze hebben afgedekt. Een probleem in Europa kan gevolgen hebben in de VS en omgekeerd. Dat kan een impact hebben op pensioenfondsen, op gewone spaarders, op munten. ,,Alles is met alles verbonden’’, zegt een bankier. Illustratief is dat de Europese Centrale Bank grote Europese banken is beginnen te polsen over hun mogelijke blootstelling aan Credit Suisse. De toezichthouder is dus ook nieuwsgierig.

Vanden Houte merkt op dat we weten dat Credit Suisse erg actief­ is op de financiële markten. Het is de tegenpartij achter veel afgeleide producten die andere banken en bedrijven kopen om zich in te dekken tegen bepaalde risico’s. Als Credit Suisse zou omvallen, zou dat op iedereen een grote invloed hebben. De econoom Nouriel Roubini, die ook wel ‘dokter Doom’ genoemd wordt, noemt het daarom ‘de Europese­ Lehman Brothers’.

Wat is de impact op de reële­ economie?

De prijs van de credit ­default swaps om je in te dekken tegen een wanbetaling van de Amerikaanse banksector, is de voorbije week fors gestegen. Dat betekent dat de risico’s voor de sector hoger worden ingeschat. Dat maakt het voor banken duurder om zich te financieren, zegt Vanden Houte. Tenminste, als het fenomeen aanhoudt. Boven op de sterk gestegen rente vanuit de centrale banken, die de financiering al duurder maakt, komt dan ook nog eens een risico­premie.

Banken zullen hun risico­premie laag willen houden, door een hoge kapitaalbuffer te laten zien. Dat betekent dat ze minder gul zijn met kredieten. Minder kredietverlening betekent dan weer dat de financiering van de economie moeilijker en duurder wordt, wat de economische groei afremt.

Wat brengt de nabije toekomst­?

De situatie is erg turbulent en onvoorspelbaar. Dat is niet alleen zo met de koers van bankaandelen, maar ook op de rentemarkt, waar de rente de ene dag flink daalt en de andere dag weer stijgt. Er heerst ook angst. Drie maanden geleden lag niemand wakker van de problemen bij Credit Suisse. Nu doen ze de koers van Europese banken met 10 procent dalen. Dat is niet neutraal.

In 2008 hebben we geleerd dat de aandelenkoers van een bank een indicator is voor het vertrouwen in de bank. Een bank die zijn aandelenkoers zag kelderen, kreeg te maken met klanten die hun geld er weghaalden. In de VS zien kleine regionale banken al dat klanten massaal hun geld weghalen en bij grote solide instellingen onderbrengen. Ook Credit Suisse ziet tientallen miljarden vertrekken. De situatie is zo erg dat ze de Swiss National Bank vroeg om openlijk haar steun uit te spreken. Daar ging de bank woensdagavond op in.