1. Wat kost energie op dit moment op de markt?

De Europese gas-marktprijs schommelt al een tijdje rond de 30 euro per megawattuur, donderdag zelfs rond de 27 euro. Een megawattuur is goed voor ongeveer 100 kubieke meter (kuub) gas. Een kuub gas kost momenteel op de markt dus zo’n 0,30 euro. Vorig jaar zomer werd voor dezelfde hoeveelheid gas op het hoogtepunt maar liefst 340 euro neergelegd: 3,40 euro per kuub.

Leveranciers kopen ook al gas in voor de toekomst. Zij kunnen zelfs al inkomen voor levering in 2025. De prijzen voor aankomende winter liggen momenteel ongeveer op 0,50 euro per kuub, zegt lector Martien Visser van de Hanzehogeschool Groningen. Gas is in de winter, als we het veel gebruiken voor verwarming, altijd wel wat duurder dan in de zomer, maar dit prijsverschil van zo’n 20 cent is ongekend, zegt Visser. „Normaliter was dit een cent of 5.”

Tekst gaat door onder de graphic.

Energieleveranciers hebben een deel van de energie die zij nu leveren al eerder ingekocht. Ook kopen zij in voor de toekomst, om klanten leveringszekerheid te kunnen bieden. Normaliter volgen de variabele tarieven de markt na zo’n twee maanden, zegt Visser. „Maar als je een dynamisch energiecontract hebt, betaal je de actuele marktprijs per uur.”

De stroomprijs op de markt schommelt van moment tot moment, maar zit donderdag ongeveer tussen de 0,20 en 0,30 euro per kWh.

2. Wat kost energie op dit moment voor consumenten?

Consumenten die nu een nieuw contract afsluiten betalen echter tussen de 1,29 euro en 3,33 euro voor een kuub gas en tussen de 0,36 en 0,91 euro voor een kWh stroom, blijkt uit een overzicht van overstappen.nl.

Maar wie qua gebruik (1200 m3 gas en 2900 kWh stroom op jaarbasis) in 2023 onder het prijsplafond blijft, betaalt maximaal 1,45 euro voor een kuub gas, en 0,40 euro voor een kWh stroom. De rest wordt tot eind dit jaar bijgelegd door de overheid.

Je kunt ook al contracten afsluiten met vaste prijzen voor een jaar onder het prijsplafond. Er zijn momenteel aanbieders die zo’n 10 procent onder het prijsplafond zitten, ziet Ben Woldring, oprichter van vergelijkingssite Gaslicht.com.

3. Waarom betalen consumenten zoveel meer voor hun energie?

Dat heeft verschillende redenen, legt Visser uit. Sowieso zit er dus een vertraging van zo’n twee maanden in het doorberekenen van een stijging of daling van de marktprijs naar consumenten.

Daarnaast betaal je nog energiebelasting én 21 procent btw over je energie en ook over de energiebelasting. „Nergens in Europa is de energiebelasting zo hoog als in Nederland voor particulieren en kleine bedrijven”, zegt Visser.

Per kuub gas is de energiebelasting, inclusief btw, momenteel 0,59 euro. Over een kWh stroom betaal je ongeveer 0,15 euro belasting, inclusief de btw. Maar je krijgt per huishouden een vast bedrag, namelijk 596,85 euro aan energiebelasting terug.

Daarnaast betaal je als consument nog netbeheerkosten: een deel vast per jaar, en een deel wat gekoppeld is aan je verbruik. In totaal is de marktprijs gemiddeld genomen maar iets van 40 procent van de prijs die je uiteindelijk als consument betaalt.

4. Dan nog is de prijs hoog. Maken die energieleveranciers niet gewoon heel veel winst?

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) houdt dit scherp in de gaten. De waakhond en maakte onlangs bekend dat energieleveranciers in 2022 en het eerste kwartaal van 2023 geen woekerwinsten hebben gemaakt. Er is gekeken naar de tarieven van de grootste drie Eneco, Essent en Vattenfall en ook naar Budget Thuis, Greenchoice en ENGIE.

Visser maakt zijn eigen berekeningen, maar komt tot dezelfde conclusie. „De marktprijs is gebaseerd op een constante afname van gas, maar we gebruiken het allemaal op dezelfde momenten.” Als het koud is om te verwarmen en ’s ochtends om te douchen. Daarvoor doe ik zo’n 25 euro bij de prijs op. Met een marktprijs van 30 cent kom je dan al op 38 cent. Dan nog btw, 46 cent, en dus die 59 cent energiebelasting. Dan kom je al op ruim een euro.”

Waar energieleveranciers bij de vaste tarieven die zij aanbieden nu ook nog rekening mee houden, is dat consumenten energiecontracten die voor 1 juni 2023 zijn afgesloten, relatief goedkoop (50 euro per energiesoort, dus 100 euro als je zowel gas en stoom hebt) kunnen ontbinden.

Als de prijzen dalen, kun jij makkelijk overstappen, terwijl er misschien al wel relatief dure energie voor je is ingekocht. Na 1 juni betaal je de energieleverancier een veel hogere vergoeding als je tussentijds opstapt. Dan hoeven zij dit risico niet meer door te berekenen.

5. Is het wel verstandig om nu mijn prijzen vast te zetten?

Als consument kun je nu drie dingen doen, zegt Ben Woldring, oprichter van vergelijkingssite Gaslicht.com. Je kunt kiezen voor een contract met variabele of dynamische prijzen. Dan bewegen jouw tarieven altijd wel redelijk met de markt mee. Dynamische prijzen, waarbij je per uur een ander en soms zelfs negatief tarief kunt betalen, kunnen heel gunstig zijn voor mensen die heel flexibel zijn in wanneer zij bijvoorbeeld hun elektrische auto opladen, of de wasdroger aanzetten.

De tweede optie is nu, nog voor 1 juni, een contract afsluiten waarbij je de prijzen voor een jaar vastlegt. „Wat je daarmee eigenlijk doet is het prijsplafond verlengen tot na de komende winter, wanneer je de meeste energie verbruikt. En dat dan zonder maxiumum aan je verbruik, zoals je nu wel hebt.” Mochten de prijzen de komende maanden alsnog spectaculair dalen, dan kun je een contract dat je voor 1 juni hebt gesloten nog relatief goedkoop, voor slechts 100 euro als je gas en stroom verbruikt, ontbinden.

De derde optie is wachten tot na 1 juni. Woldring verwacht dat er dan lagere tarieven worden aangeboden, omdat energieleveranciers geen risico meer lopen door overstappende klanten. Die moeten dan namelijk, net zoals bijvoorbeeld telecomabonnementen en hypotheken, een vergoeding voor de hele looptijd van hun contract betalen.

Al met al ziet de markt er, nog geen jaar nadat de prijzen recordhoogtes bereikten, weer heel goed uit voor consumenten, constateert Woldring. „We zijn terug op het niveau van de zomer van 2021, voor de oorlog in Oekraïne. Er zijn zelfs weer welkomstbonussen. Bij contracten die voor 1 juni zijn afgesloten zul je die aan het einde van de looptijd krijgen, en bij contracten na die datum misschien zelfs wel meteen. In ieder geval ziet de markt er weer prima uit voor consumenten.”