Ambacht staat centraal in belevingsrondje door De Graanrepubliek in Bad Nieuweschans. Smaken en geuren in producten uit de Groningse klei
Niels Grootenboer is directeur van De Graanrepubliek in Bad Nieuweschans. Foto: Archief Huisman Media Foto: Huisman Media
Het weer nodigt nog niet uit om op het terras te zitten, maar op het voorplein van de Oude Remise in Bad Nieuweschans staan al tientallen picknicktafels, goed voor ongeveer 150 zitplaatsen. Een hoveniersbedrijf snoeit bomen en de metershoge deuren van de voormalige locomotiefloods staan uitnodigend open. Binnen wordt nog maar eens de vloer gedweild. Voor de opening, komend weekend, moet het er allemaal tiptop uitzien.
In eigen stroomvoorziening voorzien
Niels Grootenboer, sinds 2019 directeur van De Graanrepubliek, zit aan een tafeltje en werkt op de computer. Door het raam kijkt hij naar het riviertje de Westerwoldse Aa. Langs de oever ligt de spoorlijn Bad Nieuweschans-Leer. Bootjes dobberen aan de kade en dansen op de golven.
,,De haven, de loodsen en de grond hebben we vorig jaar gekocht.’’ Het is de opmaat voor een nieuw plan. Een terras wordt aangelegd en er komen tiny houses. En wie weet is er plek voor een windmolen, zonnepanelen of waterpompen. Op dit moment wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om in de eigen stroomvoorziening te voorzien. ,,Wind, zon en water zijn voorradig. We moeten alleen het juiste kiezen.’’
Op het dak van de Oude Remise is voldoende plek voor zonnepanelen. En hoewel het een rijksmonument betreft, is de plaatsing ervan toegestaan. ,,Het dak is ooit vervangen na een brand, geloof ik. Dat geeft ons nu de mogelijkheid om er panelen te plaatsen.’’
Ook houdt een werkgroep zich bezig met een extra attractie vanuit De Graanrepubliek. Een boottocht over de Westerwoldse Aa langs verdronken dorpen. ,,Via de sluizen bij Nieuwe Statenzijl gaan we de Dollard op en daarna terug naar opstapplaats De Graanrepubliek.’’
Wat is de Graanrepubliek?
De Graanrepubliek is een coöperatie van 34 lokale boeren en ondernemers met de missie om duurzaam gebruik te maken van de Groningse kleigronden. De coöperatie wil de manier waarop mensen over voedsel denken veranderen.
Met een jaar vertraging gaat De Graanrepubliek open
Maar dat is toekomstmuziek. Terug naar het heden: de officiële opening van De Graanrepubliek. Een jaar later dan de bedoeling was, maar door corona, stijgende bouwkosten en leveringsproblemen was er sprake van vertraging. Toen ook nog eens schade aan de vloer en het dak werd geconstateerd, was het helemaal kommer en kwel. Het deed wat met Grootenboers gemoedstoestand. ,,Komt het nog wel goed, dacht ik toen ook nog eens de onderdelen voor de brouwerij uit China op zich lieten wachten. Maar kijk om je heen, we zijn zover. Het team komt echt op stoom.’’
In De Graanrepubliek is de kern van de zaak voedselinnovatie. Een hotspot waar doordeweeks wordt geëxperimenteerd met vooral graan uit de regio. Dit moet nieuwe lokale producten opleveren, zoals bieren, brood, taart en jenever. En drie dagen per week krijgen mbo-leerlingen van het Noorderpoort praktijkles in het bakken van brood. ,,Ik kan niet wachten op het moment dat je hier de geur van een bakkerij kan opsnuiven.’’ Een feest voor alle zintuigen.
Wat is de Oude Remise?
De Oude Remise is een voormalige locomotiefloods van de Staatsspoorwegen in Bad Nieuweschans. De loods, die de vorm heeft van een kwartcirkel, is in 1876 gebouwd en bood plaats aan acht locomotieven. De dragende constructie is van gietijzer. In 1935 werd de loods buiten gebruik gesteld. Van 1948 tot 1980 diende het pand als busremise van de Gado, de Groninger Autobusdienst Onderneming . Van 1984 tot 1998 werd het grootste deel van de loods gebruikt als graanopslagplaats door de Noordelijke Graanhandel. In 1996 werd het gebouw opgenomen in een reeks van industriële monumenten in de provincie Groningen.
Grootenboer leidt ons rond via de balustrade, vanwaar de bezoeker een blik heeft op de bakkerij, de winkel en de brouwerij. ,,De balustrade is als enige intact gebleven. Voor de rest is alles in de Oude Remise over de kop gegaan. Een miljoenenproject.’’
De ‘opgepoetste’ en bewerkte balken aan het plafond dragen bij aan een prettige sfeer. De inrichting, met mooie, donkere kleuren, doet de rest. Naast het lokaal waar het verhaal van de Graanrepubliek wordt verteld, gaan kunstenaars nog een reusachtige plattegrond van de provincie Groningen aanbrengen met daarop de plekken waar de grondstoffen voor brood, bier, jenever en whisky vandaan komen. ,,Allemaal puur Groningse producten.’’
Ambacht staat centraal in de Oude Remise
De zes ketels voor het bier, goed voor 12.000 liter Gronings gerstenat, zijn vol. Elke ketel levert zo’n 6000 flesjes op. De corporatie, bestaande uit 34 leden, denkt al na over verdubbeling van de capaciteit. De zoete, weeïge geur prikkelt de neusgaten.
Het bevordert Grootenboers optimistische kijk op de toekomst. ,,Financieel hebben we een buffer. We kunnen vooruit. Het kan hier volgens mij niet meer misgaan. We hebben de financiële crisis overleefd, corona, stijgende bouwprijzen. Alles. Mede met dank aan gemeente, provincie en financiers. Zij hebben bijgedragen aan het project. Een paar kleine dingetjes moeten nog gebeuren. Een aantal bestelde tafels en gordijnen komt later dan gepland. Kleine details. In de testperiode hebben we een muziekinstallatie aangelegd. Het was hier toch een beetje te stil.’’
Ambacht staat centraal in de Oude Remise. Made in Groningen kun je als stempel op de producten plaatsen. ,,En we experimenteren met nieuwe smaken, voor bijvoorbeeld likeuren en distillaten.’’ De Graanrepubliek als smaaklaboratorium annex onderzoekscentrum, waar nieuwe producten worden ontwikkeld.
Het heeft iets weg van een parfumerie
De laatste ruimte in de Oude Remise is in gebruik als stokerij. In een koperen ketel wordt hier, onder meer met moutwijn uit de brouwerij, sterkere drank gemaakt, zoals whisky, gin en jenever. Op de bar staan reukflesjes in slagorde opgesteld. Het heeft iets weg van een parfumerie.
Jaarlijks moet De Graanrepubliek tienduizenden bezoekers trekken. De mensen kunnen lunchen in het restaurant, bij mooi weer op het terras zitten, workshops volgen of vergaderingen houden in daarvoor speciaal gemaakte ruimtes. Ook zijn er voor geïnteresseerden rondleidingen. Voorzien van audiovisuele middelen krijgt de bezoeker iets te horen over het gebied, de boeren en hun gewassen in Oldambt en Het Hogeland en over hoe producten worden gemaakt. Het wordt een belevingsrondje, vertelde Grootenboer al eerder.
Frank Westerman en Myron Hamming openen De Graanrepubliek
Frank Westerman en dichter Myron Hamming nemen zaterdagmiddag de officiële opening van De Graanrepubliek voor hun rekening. De Graanrepubliek is onlosmakelijk verbonden met het gelijknamige boek van Frank Westerman. Van het boek zijn meer dan 100.000 exemplaren verkocht.
In februari volgend jaar is het exact een kwarteeuw geleden dat het eerste exemplaar verscheen. De uitgever staat daar bij stil middels een zogenaamde ‘vermeerderde editie’, zoals Westerman het zelf noemt. Plat gezegd: een jubileumeditie.
Westerman heeft al veel research gedaan en thema’s benoemd, waaraan hij in die speciale uitgave aandacht wil besteden. ,,Dat kan over de huidige graanprijzen gaan, de ontwikkeling van Blauwestad, maar ook over personen die ik destijds gesproken heb voor het boek.’’ In het najaar begint hij met het schrijven.
Begin vorig jaar deed Westerman een oproep om met ideeën te komen voor de vermeerderde editie. Hij kreeg talloze reacties en suggesties. Hij is nog op zoek naar een geschikte locatie om het eerste exemplaar van de jubileumeditie te presenteren. ,,O ja, moet dat ergens in het Ommeland zijn?’’
De schrijver/journalist vindt het mooi dat de naam De Graanrepubliek navolging krijgt. ,,Er is al een B&B naar vernoemd, een literair café in Groningen en nu dus ook De Graanrepubliek in Bad Nieuweschans. Nee, ik heb geen patent op de naam, maar mensen die de naam willen gebruiken, vragen mij wel of ze dat mogen. Mooi.’’
Openingsprogramma De Graanrepubliek
Op vrijdag en zaterdag is er een besloten sessie. Zaterdag is er tevens een officieel openingsmoment voor genodigden, met een voordracht door Frank Westerman met stadsdichter Myron Hamming. Op zondag gaan de deuren open voor iedereen. Tussen 11.00 en 13.00 uur is er een klassiek brunchconcert door enkele violisten. Voor entree en kosten, kijk op graanrepubliek.nl.
