Analyse: Verzwakt college in Stadskanaal leidde tot bestuurlijke crisis
De wethouder die haar taken plotsklaps neerlegde in Stadskanaal, Lian Veenstra (SP), wordt verweten weg te lopen voor haar verantwoordelijkheid. Het is waarschijnlijk dat dit vertrek voorkomen had kunnen worden met een volwaardig college.
Het gemeentehuis in Stadskanaal Foto: DVHN
Waarnemend burgemeester Froukje de Jonge vertrok in februari, daarmee zag Stadskanaal een aanjager met een bemiddelende rol binnen het college vertrekken. Dat college bestond toen nog uit vier wethouders.
Niet alleen de werkdruk werd groter, ook de balans in het college verschoof. Er was namelijk ook geen onafhankelijke burgemeester meer die boven het college stond om het politiek proces in goede banen te leiden. Die taak wordt vervuld door loco-burgemeester en wethouder financiën Johan Hamster. Hij doet zijn best, maar het is niet hetzelfde als een burgemeester.
De gemeenteraad wilde dat Commissaris van de Koning René Paas een kroonbenoemde burgemeester regelde, wat zou betekenen dat de gemeente de komende zes jaar niet wordt heringedeeld. Paas zei: ‘ik beslis’ en dat besluit was eerst een waarnemend burgemeester. Die is ruim drie maanden later nog in geen velden of wegen te bekennen.
Lastige opgaven
Intussen werd het verzwakte college geconfronteerd met een aantal lastige opgaven, zoals de coronacrisis die een enorme extra inzet vraagt van de ambtenaren, die bovendien vanuit huis werken. En dan is er ook nog een dieprood gekleurde voorjaarsnota terwijl de bodem van de schatkist in zicht is. Dat vraagt een college dat op volle kracht draait, zoals het is bedacht en het in de overgrote meerderheid van de Nederlandse gemeenten ook gebeurt.
De SP roept al tijden niet achter verdere bezuinigingen te staan die ‘de kwetsbaren’ raken. In Oldambt stapte SP wethouder Swagerman op om deze reden. Het was te voorspellen dat er pittige discussie gevoerd zou worden. Veenstra is die discussie niet aangegaan. Voordat het helder was waarop en hoeveel bezuinigd moest worden, gooide zij de handdoek in de ring. Ze wilde niet ‘de sloophamer van het Rijk zijn.’
Sloophamer
De reden waarom Stadskanaal rood schrijft is namelijk de grote uitgaven aan het sociaal domein, voor een groot deel haar portefeuille en een speerpunt van haar partij. De overige drie wethouders kunnen echter rekenen op een meerderheid in de gemeenteraad. Zolang Veenstra wethouder is, moet ze de besloten bezuinigingen uitvoeren of ze het ermee eens is of niet. Dit was geen gelijk speelveld geweest.
Nu is het nog maar de vraag of de sloophamer echt zo vernietigend zou zijn. Hierin zit het euvel: was er een (waarnemend) burgemeester geweest die dit had gesignaleerd, dan had die boven de partijen gehangen en de vraag kunnen stellen: hoe verdelen we deze pijn financieel en politiek? Daardoor was de klap van ‘de sloophamer’ misschien zachter neergekomen. En was de de confrontatie voorkomen zonder dat wethouders teveel inleverden op hun idealen. De discussie had in ieder geval plaatsgevonden.
De gang van zaken is betreurenswaardig. Het resultaat kent alleen verliezers die allemaal de beste oplossing wilden, maar niet de kans krijgen die te realiseren.
'Geen acute zorgen'
Paas zegt nu dat er maar snel eens een waarnemer moet komen, maar die had hij al lang geleden moeten aanstellen. Een burgemeester zit er niet voor spek en bonen. Ook hij heeft een verantwoordelijkheid in het vertrek van Veenstra en de bestuurlijke crisis die nu is ontstaan. Hij maakt zich niet ‘acuut zorgen’, zegt hij tegen RTV Noord, tussentijds draait het college nog ongeveer op halve kracht in de grootste crisis na de Tweede Wereldoorlog.
