Dat blijkt uit metingen van Sovon Vogelonderzoek Nederland in opdracht van de provincie Groningen. Volgens tellingen van dit instituut broedde in 2022 ruim 30 procent van de totale stern- en visdiefpopulatie op het wad op het eiland ‘Stern’ dat in 2017 is opgespoten voor de zeedijk bij Spijk.

Sovon telde vorig jaar 945 visdiefpaartjes en 144 broedparen van de noordse stern. Daarmee telt het 2 hectare metende eiland voor beide soorten de grootste kolonies van de Waddenzee. Ze doen het bovendien relatief goed bij Bierum.

Vergeleken bij andere kolonies op het wad is het broedsucces van het visdiefje volgens Sovon ‘goed’, met gemiddeld ruim 1 jong per paartje. De noordse stern brengt gemiddeld 0,7 jong per paartje groot: dat is ‘redelijk’ vergeleken met de rest van het wad.

Het vogeleiland werd vijf jaar geleden aangelegd als alternatief voor de naburige Eemshaven. De sterns en visdiefjes die daar broedden, veroorzaakten steeds meer overlast voor de snelgroeiende industrie. Beide vogelsoorten zijn agressieve verdedigers van hun broedsel en jongen.

Andersom werd de uitdijende Eemshaven steeds onveiliger terrein voor de broedende vogels. Vooral sterns kwamen veelvuldig om door botsingen met windmolenwieken en hoogspanningslijnen.

Vogeleiland lokt vinnige bodembroeders weg uit drukke Eemshaven

De Sovon-tellingen wijzen uit dat het broedeiland onder beheer van Natuurmonumenten veel wadvogels met succes heeft weggelokt uit het havengebied. Niet alleen de stern en het visdiefje, maar ook andere soorten. Sovon telde in totaal vijftien soorten, waaronder de bedreigde bontbekplevier. De kokmeeuw is met ruim 1500 broedparen de belangrijkste ‘bewoner’.

,,Fantastisch, hè?!’’, reageert boswachter Bart Zwiers, bij Natuurmonumenten verantwoordelijk voor onder meer het Stern-eiland. Vooral de noordse stern staat wereldwijd zwaar onder druk. Door menselijk toedoen vindt het vinnige vogeltje steeds meer obstakels op zijn trek vanuit Antartica naar het noorden en worden broed- en foerageergebieden meer en meer ingeperkt.

,,De noordse stern is een topsporter: wereldkampioen onder de trekvogels’’, zegt Zwiers bewonderend. ,,Alleen al om hier te komen maken ze een reis van 20.000 kilometer, en dan heb ik het nog niet over de vele honderden kilometers die ze op het wad afleggen om hun kostje bij elkaar te scharrelen.’’

Vogelgriep is nieuwe bedreiging voor ‘wereldkampioen onder de trekvogels’

Op zijn lange reis heen en weer naar Antarctica trotseert de stern vele gevaren en bedreigingen. Daarbovenop komt nu ook nog eens de vogelgriep. Het verwoestende virus baart grote zorgen. Op Texel vaagde de vogelgriep vorig seizoen vrijwel de complete kolonie weg. Het virus trekt als een bosbrand door de dicht op elkaar broedende populatie.

Ook op het Stern-eiland houdt Natuurmonumenten de vinger aan de pols nu de sterns. ,,Voorlopig lijkt het nog goed te gaan. Vorige week hebben we nog gecontroleerd, maar geen dode vogels aangetroffen. Maar dat kan zomaar veranderen.’’ In natuurgebied de Onlanden bij de stad Groningen, trok het virus al zware sporen door de kokmeeuwkolonie.

,,Het blijft alle hens aan dek voor de stern’’, zegt Zwiers. ,,Dode vogels ruimen we zo snel mogelijk op, zoals we de laatste tijd ook in de Onlanden hebben gedaan. Het lijkt erop dat we verdere verspreiding daarmee iets kunnen beteugelen. Maar het is hartverscheurend dat uitgerekend een vogeltje dat tegen alle menselijke bedreigingen in de halve wereld overvliegt, in zijn voortbestaan wordt bedreigd door een virus dat mede door ons toedoen is ontstaan.’’

Broedsucces trekt ook ongenode gasten: vos richtte slachting aan

Maar goed, zegt de boswachter: ,,Laten we ook onze successen vieren en niet in een depressie zinken’’. Voor dat succes is hard genoeg gewerkt. Want in het kielzog van de vogel, komen ook gasten die niet welkom zijn op het Stern-eiland. In 2021 richtte één vos die vanaf de zeedijk was overgestoken, een ware slachting aan onder de jonge sterns.

Dat probleem lijkt inmiddels verholpen met een elektrisch raster. In 2022 zijn binnen die omheining geen vossensporen meer gezien. Wel daar net buiten, aan de rand van het eiland, maar dat kostte geen kuikenlevens. Een hele opluchting, zegt Zwiers. ,,De populatie is al zó verzwakt, dan kan een vos of andere ‘predatoren’ als de marter of bunzing verwoestende schade toebrengen.’’

De stern, visdief en andere eilandgasten zijn wel kieskeurig. Als bodembroeders nestelen ze bij voorkeur op een kale ondergrond, weet Zwiers. De afgelopen jaren raakte het eiland steeds meer begroeid. Om de vergrassing tegen te gaan, maaide Natuurmonumenten vorig jaar de begroeiing weg, en aan het begin van het broedseizoen ook weer.

,,Het zijn dankbare gasten, maar ze vragen wel een gespreid bedje’’, verzucht Zwiers. ,,Het is een hele klus om de machines op het eiland te krijgen, maar we doen het met liefde.’’