Burgemeester Ard van der Tuuk Westerkwartier verkent als informateur de kansen voor nieuw provinciebestuur Groningen

Dat hebben de veertien partijen die woensdag zijn verkozen in Provinciale Staten besloten na een eerste gezamenlijk overleg, donderdag. Woensdag komen de nieuwe fracties opnieuw bij elkaar in het provinciehuis voor een vervolg: dan voeren zij een informeel openbaar duidingsdebat.

Alle partijen scharen zich achter BBB-voordracht

Alle partijen zijn volgens BBB-aanvoerder Gouke Moes akkoord met Van der Tuuk als verkenner en informateur. De lijsttrekker is blij met de steun voor de kandidaat die zijn partij naar voren schuift. ,,We hebben een fijn en constructief overleg gehad. Het is prettig te zien dat er brede steun is voor hoe we het informatieproces aan willen vliegen.’’

De BoerBurgerBeweging schoof direct de dag na de eclatante verkiezingsoverwinning die de partij twaalf zetels opleverde in de Groninger Staten, rond de tafel met de lijsttrekkers van de andere verkozen partijen. Alle fractievertegenwoordigers konden daarbij reageren op de uitslag en aangeven hoe ze het komende formatieproces voor zich zien.

Woensdag begint het volgens Moes pas echt, met een openbaar ‘duidingsdebat’ waarin de partijen gezamenlijk verder praten over de opdracht aan informateur Van der Tuuk. ,,Na dit eerste overleg, nauwelijks een dag na de verkiezingsnacht, is het goed om met zijn allen een paar dagen tijd te nemen om de uitslag van woensdag even te laten bezinken.’’

Beoogd informateur is ‘een echte verbinder’

De BBB-leider noemt Van der Tuuk ‘een echte verbinder’. De burgemeester van Westerkwartier en voorheen Grootegast is van origine PvdA-politicus (onder meer als gedeputeerde in Drenthe) kan volgens Moes bij uitstek tegengestelde standpunten en partijen samen brengen.

De Groninger BBB polste Van der Tuuk al in de aanloop naar de verkiezingen. ,,We waren al voorbereid op het scenario dat we de grootste zouden worden’’, zegt Moes. ,,Daarom hebben we bij voorbaat gezocht naar iemand die de (in)formatie in goede banen zou kunnen leiden.’’

,,Een kandidaat van onze eigen partijkleur was sowieso geen optie’’, onderkent de BBB-aanvoerder. ,,Met Van der Tuuk hebben we iemand die buiten het hele proces staat en de gesprekken dus onpartijdig kan leiden. We willen deze formatie zorgvuldig en stap voor stap aanpakken en zoveel mogelijk partijen betrekken in een nieuw college van Gedeputeerde Staten.’’

Verkenner Van der Tuuk is vereerd: ‘Mooie maar stevige klus’

Van der Tuuk beschouwt zijn aanstaande taak als informateur als ,,een eervolle opdracht’’, zegt hij in een eerste reactie. ,,Het is een mooie maar stevige klus. Ik heb er zin in.’’

De burgemeester wil verder inhoudelijk niet vooruitlopen op de informatie. In het ‘duidingsdebat’, dat woensdagmorgen ook online is te volgen via de livestream van de Groninger Staten, kunnen de partijen zijn opdracht nog fijn slijpen. ,,Dat wacht ik dus nog even af’’, aldus Van der Tuuk.

De grootste uitdaging wacht voor de informateur in het samenbrengen van met name het stikstofstandpunt van BBB met dat van de voorstanders van een snelle halvering van de stikstofuitstoot door de landbouw. BBB heeft in de campagne aangegeven dat de deadline van 2030 die het kabinet daar aan koppelt, veel te vroeg komt.

Samenbrengen BBB-standpunten met de rest van de Staten wordt lastig

Daarmee staat de partij lijnrecht tegenover potentiële collegepartners als GroenLinks, PvdA, D66 en ChristenUnie. VVD en CDA staan wat minder strikt in die discussie, maar houden vooralsnog vast aan de lijn die hun partijgenoten in het kabinet hebben afgesproken. Dat geldt ook voor de bij BBB onbespreekbare optie van gedwongen uitkoop van boerenbedrijven rond natuurgebieden.

Na de verkiezingszege van BBB is de zittende coalitie haar meerderheid kwijt in het Groninger provinciebestuur. De collegepartijen GroenLinks, PvdA, D66, CDA, VVD en ChristenUnie hebben na woensdag nog 19 van de oorspronkelijk 25 zetels over in de 43 leden tellende Staten.

Mocht BBB binnen dit zestal onvoldoende partners vinden voor een meerderheid, dan zou ze met CDA en VVD nog een coalitie kunnen zoeken met oppositiepartijen als Groninger Belang, PVV en de Partij voor het Noorden en nieuwkomer Volt. Nadeel is dat daarvoor wel veel partners en dus gedeputeerden nodig zijn.

Linksom of rechtsom wordt lastig zonder gedoogconstructie

Dat is alleen op te lossen als een of meer van deze partners instemt met een gedoogconstructie waarbij ze wel het beleid onderschrijven maar geen bestuurder leveren om te voorkomen dat het college te groot wordt. Datzelfde geldt als BBB er niet uit mocht komen en de huidige coalitie versterking zoekt bij de oppositie.