In de vernieuwde aula van het uitvaartcentrum aan de Langeleegte in Veendam hangt zaterdagmiddag een serene rust. Medewerkers heten de binnendruppelende bezoekers welkom en leiden hen rond. In de keuken worden hapjes klaargemaakt. Op gedempte toon wordt gepraat over de sfeervolle en respectvolle ambiance die nodig is voor een waardige afscheidsdienst.

Heel wat feller en luider van stem is Gina Sanders. Zij woont op steenworpafstand van het uitvaartcentrum en de aangrenzende lommerrijke en monumentale begraafplaats. Sanders is de drijvende kracht achter Actiecomité Veenkracht, dat tegen de komst van het crematorium is. Ze komt net aangefietst. Op de oprit trekt ze, gebogen over haar stuur, direct fel van leer. ,,Wat denken ze daar wel niet. Dat crematorium gaat hier niet komen. Niet achter onze woningen.’’

Rechter zegt: ‘Nee’

Sanders is in de ‘winning mood’. Vorige maand maakte de bestuursrechter gehakt van de omgevingsvergunning, die door de gemeente Veendam in 2021 is verstrekt voor de bouw van een crematorium. De gemeente verleende medewerking op grond van de ‘kruimelgevallenregeling’. Ze zag de uitbreiding bij een prieel als een bescheiden aanpassing van het complex, waardoor afgeweken kon worden van het bestemmingsplan. De rechter oordeelt dat de bouw van een crematorium op tientallen meters van het uitvaartcentrum, geen ‘kruimelwerk’ is.

‘Straat vol met auto’s’

,,Een geweldige overwinning’’, zegt Sanders beter bekend als (blues)zangeres Gina de Boer. De 64-jarige zorgmedewerker zong anderhalf jaar geleden in The Voice Senior het nummer ‘Piece of my heart’ van Jannis Joplin. ,,Nu is het afwachten of de gemeente in hoger beroep gaat. Het gaat ons vooral om de verkeersdrukte. Regelmatig staat de straat vol met auto’s van mensen die bij het uitvaartcentrum moeten zijn. Ze weigeren hun auto op de verderop gelegen parkeerplaats van voorheen voetbalclub BV Veendam te zetten. ,,Het komt voor dat onze vuilnisbakken voor ons huis niet kunnen worden geleegd omdat er auto’s voor staan. Daarbij zitten we niet te wachten op constant verdrietige mensen voor en achter ons huis.’’

‘Kansloze zaak’

Dat probleem moet op te lossen zijn, vindt Elly Heikens-Nanninga, secretaris van Uitvaartvereniging Mekander. ,,Hoe krijg je mensen zover dat ze de auto op de parkeerplaats bij het sportpark zetten? De gemeente moet ons daarbij helpen.’’ Heikens-Nanninga noemt de verloren rechtszaak een pittige nederlaag. ,,De gemeente heeft een fout gemaakt.’’

Volgens Heikens-Nanninga is het onwaarschijnlijk dat de gemeente in hoger beroep gaat tegen de uitspraak van de rechter. ,,Dat heeft geen enkele zin. Het is een kansloze zaak. Dat idee hadden we trouwens al snel toen de rechter uitgebreid in ging op de kwestie. Hoe verder? Dat weten we nog niet.’’

Enkele uitvaarten niet genoeg

Heikens-Nanninga erkent dat er voor Mekander wel wat op het spel staat. ,,De opknapbeurt van het uitvaartcentrum, loopt vooruit op het nieuw te bouwen crematorium. Daarmee zouden we meer inkomsten kunnen krijgen. Alleen enkele uitvaarten per week zijn onvoldoende om de investering in het uitvaartcentrum er weer uit te halen.”

Om aan inkomsten te komen, is de aula ook voor andere bijeenkomsten beschikbaar, zoals vergaderingen, seminars, workshops, kerkdiensten en presentaties. ,,Dat laten we vandaag op de open dag ook graag zien.’’ Of mensen graag voor andere zaken dan een uitvaart in een aula willen zitten, is afwachten. ,,U ziet dat we hier proberen een andere sfeer te creëren. Maar inderdaad, het is allemaal best spannend.’’

Monuta trekt zich terug

In 2021 trok uitvaartverzekeraar Monuta zich terug uit het crematoriumplan. Daarmee werd Mekander volledig eigenaar van het uitvaartcentrum op de Veendamse begraafplaats. ,,Monuta wilde de prioriteiten elders leggen, maar het was wel een aderlating’’, aldus Heikens-Nanninga.

De secretaris zegt dat lokale en regionale uitvaartverenigingen het lastig hebben. ,,Jongeren worden niet snel lid van een uitvaartvereniging. We blijven op de been dankzij regionale fusies. Zodoende hebben we 15.000 leden en prijzen ons gelukkig met de goede samenwerking met uitvaartbedrijf Diedel Wessels.’’

‘Aan mij hebben ze een kwaaie’

Wat Sanders vooral stoort is de houding van Uitvaartvereniging Mekander en de gemeente Veendam. ,,Ik vind ze arrogant. Al sinds 2017 beweren ze dat we het crematorium niet kunnen tegenhouden. O ja, als je zoiets zegt, heb je aan mij een kwaaie.’’

Een rondje door de buurt leverde met de nodige rechtsbijstandverzekeringen een handvol juristen en advocaten op. ,,We hebben een mooi potje geld en kunnen dit heel lang volhouden.’’ Sanders prijst zich gelukkig met de advocaat die haar tanden in de zaak zette. ,,We zijn niet tegen een crematorium in Veendam, maar de locatie deugt niet.’’

‘Het staat me zo verschrikkelijk tegen’

Buurtbewoner Jan die pal naast het uitvaartcentrum woont, zit stil op een stoel in de keuken. Hij wordt geknipt door de ‘huiskapper’, maar veert op als hem gevraagd wordt hoe hij over de kwestie denkt. Ook zijn tuin grenst aan Buitenwoelhof. Hij loopt naar de achterkant van zijn tuin wijst naar het groen aan de andere kant van de sloot. ,,Het idee dat hier zo dicht bij mijn huis mensen de oven in gaan, staat me zo verschrikkelijk tegen. Waarom willen ze dat zo dicht bij de huizen doen? En wat komen er voor stoffen uit de schoorsteen?’’

Prosecco staat klaar

Sanders wil gezegd hebben dat brandgevaar niet uitgesloten is. ,,In Groningen is laatst een crematorium aan het Hoendiep in Groningen in de fik gevlogen. Het ging om een technisch mankement aan de oven. Nog een reden om niet dicht bij woningen te gaan zitten.’’

Wat ze doet als de gemeente niet in hoger beroep gaat? ,,Dan heb ik hier een fles prosecco klaar staan.’’ Sanders is nog niet gerust op een goede afloop. Ze eist van de gemeente alle interne documenten en correspondentie over het crematorium. Of ze weet dat Mekander vandaag een open dag heeft. ,,Jazeker, maar ik kom daar niet. Dat is de vijand.’’

Opnieuw plan indienen?

Gemeente en Uitvaartvereniging Mekander kunnen in de herkansing. Het plan voor het crematorium moet dan opnieuw bij de gemeente Veendam wordt ingediend. Wat volgt is een nieuwe procedure. De buurt kan vervolgens opnieuw bezwaar aantekenen.

Heikens-Nanninga: ,,Dan moet je weer de juridische strijd aangaan. Voordat die gestreden is ben je zomaar vijf of zes jaar verder. Ik weet niet of we dat allemaal moeten willen. Ons bestuur zal daar dit jaar een besluit over moeten nemen.’’ Wethouder Henk Jan Schmaal van Veendam ziet wel mogelijkheden voor de komst van het crematorium, zo laat hij weten.