Hiltje Zwarberg uit Termunterzijl en twee andere aardbevingsgedupeerden die mogelijk levensgevaar liepen in hun huis zijn verhoord in strafzaak tegen NAM. De FIOD doet onderzoek
Aardbevingsgedupeerde Hiltje Zwarberg (in 2017 in zijn toen nog onversterkte huis): 'Gasenquete? Een mooi dik rapport en een paar mensen die het boetekleed aantrekken, daarmee houdt het wel op'. Foto: Archief Jan Zeeman
Naar aanleiding hiervan doet de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD) nader onderzoek.
Reden voor het onderzoek is de aangifte van de GBB en twaalf aardbevingsgedupeerden tegen de NAM, omdat die mogelijk levens van inwoners van Groningen in gevaar heeft gebracht. Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie Noord-Nederland (OM) bevestigt dat de drie getuigen onlangs zijn verhoord. De FIOD doet daarop ,,aanvullend onderzoek”.
Serieuze ondervraging
Een van de mensen die is verhoord door de rechter-commissaris in de rechtbank van Assen is Hiltje Zwarberg uit Termunterzijl. ,,Het werd heel serieus aangevlogen. Ik heb daar zeker wel twee uur gezeten. De rechter-commissaris was eigenlijk al met pensioen, maar is betrokken geweest en wilde dit nog doen.”
Strafzaak kantelpunt in gasdossier
Het besluit van de Groninger Bodem Beweging (GBB) om te proberen de NAM strafrechtelijk aan te pakken was een kantelpunt in het gasdossier en daarmee werd de ‘achilleshiel van NAM-aandeelhouders Shell en ExxonMobil’ gevonden. Dat staat expliciet vermeld in het rapport Groningers boven gas van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen dat afgelopen maand is gepresenteerd in Zeereep.
De stap van de GBB en enkele aardbevingsgedupeerden naar de rechter wordt zelfs als een van de belangrijkste ontwikkelingen rond de gaswinnings- en aardbevingsproblematiek in de afgelopen tien jaar genoemd. Bestuurders van Shell, ExxonMobil en NAM gaven tijdens de openbare verhoren ook al aan dat deze stap van de bodembeweging gigantische impact had. Shell en ExxonMobil eisten zelfs een gesprek met premier Mark Rutte (VVD) om de verantwoordelijkheden voor de winning bij de Nederlandse staat neer te leggen.
Voorzitter van de Groninger Bodem Beweging (GBB) Coert Fossen stelt dat nadien ook twee andere gezinnen uit het aardbevingsgebied zijn verhoord. Al sinds april 2017 loopt een strafrechtelijk onderzoek naar de NAM. Het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt of door de gaswinning in Groningen moedwillig mensenlevens in gevaar zijn gebracht door het bedrijf. Het onderzoek is een gevolg van een aangifte van de GBB en twaalf aardbevingsgedupeerden eind 2015.
De aardbevingsgedupeerden die recent zijn verhoord, stellen dat ze in hun huis, ten gevolge van de gaswinning in Groningen, levensgevaar hadden te duchten. In de casus van Zwarberg en zijn vrouw zijn er documenten waarin de NAM eind 2014 zelf ook schrijft dat ze ,,per direct geëvacueerd moesten worden uit de eigen woning [uit 1870 in Termunterzijl] vanwege instortingsgevaar”.
Acuut instortingsgevaar
Zo’n tien maanden geleden kreeg het OM de opdracht van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden om nader onderzoek te doen naar de vraag of de NAM de levens van Groningers in gevaar heeft gebracht. Dit door de aardbevingen die zijn ontstaan door gaswinning. In de eerder aangedragen zaken (van twaalf aardbevingsgedupeerden) kwam het hof al wel tot de conclusie: Dat is niet het geval.
Maar dat bewijs voor mogelijk strafbaar handelen door de NAM en haar bestuurders is er mogelijk wel rond het huis van Hiltje en Leny Zwarberg. Bij de NAM zouden alle seinen op rood staan rond hun huis vanwege acuut instortingsgevaar. En juist de familie Zwarberg werd niet verhoord door het OM. En dus moest dat alsnog.
Na die uitspraak volgden twee extra meldingen van huizenbezitters die eind februari ook zijn verhoord door de rechter-commissaris. De NAM is ook opgedragen om informatie over deze zaken aan te leveren. Het bedrijf, met aandeelhouders Shell en ExxonMobil, doet dat ook.
Daarnaast heeft advocaat Emile van Reydt namens GBB gevraagd aan de NAM of er nog meer van dergelijke casussen zijn die het stempel ‘rode vlag’ kregen. GBB-voorzitter Fossen stelt dat deze zaken dan eventueel ook nog aan de strafzaak toegevoegd kunnen worden.
Het Openbaar Ministerie kan niet aangeven wanneer een beslissing wordt genomen of de NAM en bestuurders van het gaswinningsbedrijf ook daadwerkelijk vervolgd worden. ,,Maar dat zal waarschijnlijk niet voor de zomer zijn”, aldus de zegsvrouw.
