Menig inwoner van Groningen die voor de lol van Hoogkerk naar Leek wil fietsen, is blij als die de gemeentegrens over is. Je moet aan de westkant van de stad goed de weg kennen, en vaak een omweg maken, om te ontsnappen aan de oprukkende industrie.

Kinderverlatenbrug

De historische uitvalsweg langs het Hoendiep was altijd al een beetje saai en de uitbreiding van de suikerfabriek maakte de route nog minder aantrekkelijk. Wie eenmaal de Kinderverlatenbrug voorbij is, moet ook nog door Vierverlaten met z’n betonindustrie en bitumenfabriek, en alle verkeer wat erbij hoort.

Op weg naar De Poffert liet je eerder al snel de stad achter je. Nu komt er over pakweg 800 meter een bedrijventerrein bij. Links, aan de overkant van het Hoendiep, ligt Westpoort 1 met het imposante distributiecentrum van Aldi als voorlopige blikvanger.

Hoogspanning

Rechts van de weg trekt het pas tot grootste stopcontact van Noord-Nederland uitgebreide hoogspanningsstation van TenneT en Enexis de aandacht. Dat kan je door de nieuwe 380 kV-stroomsnelweg uit de Eemshaven niet ontgaan.

Het energieknooppunt wordt onderdeel van de volgende fase van het bedrijventerrein: Westpoort 2. Dat ligt tussen het Hoendiep en de spoorlijn naar Leeuwarden. Daar komt in elk geval een datacentrum (8 hectare) van Google.

Het zijn niet de enige ontwikkelingen waarmee forensen in het gebied dagelijks te maken krijgen. Op Westpoort 3 (die laatste fase ligt ten noorden van de spoorlijn) zoekt de gemeente plek voor bietengrond, water en zonnepanelen (zie kader).

Lelylijn

Plannen voor de Lelylijn (de spoorlijn naar Leeuwarden is net verdubbeld), de mogelijke verbreding en verdieping van het Aduarderdiep en de bouw van weer een nieuwe hoogspanningsleiding (Vierverlaten-Noordoostpolder) zijn volgens Gerhard te Rijdt van de provincie Groningen niet ver genoeg om nu al opgenomen te worden in het Raamwerk Matsloot Westpoort.

Met dat Raamwerk trekken de provincies Groningen en Drenthe en de gemeenten Groningen, Westerkwartier en Noordenveld samen op om al hun ambities en wensen te verwezenlijken.

Het houdt wel rekening met het verlengen van de Westpoort Boulevard (de grote weg die aansluit op de afrit Westpoort) naar de Vierverlatenweg en het Hoendiep. De nieuwe rondweg gaat met een boog om de nieuwbouw van de suikerfabriek ten noorden van het Hoendiep heen. In Westerkwartier vragen mensen zich af of deze rondweg de route tussen Zuidhorn en de A7 kan verkorten en zo (sluip)verkeer uit dorpen en van de Friesestraatweg (N355) kan halen.

Ruimtegebrek

Alles bij elkaar kosten die plannen en ontwikkelingen allemaal heel veel ruimte en lijkt het gebied er niet aantrekkelijker op te worden. Toch is dat juist wel de bedoeling van het Raamwerk, zegt voormalig projectleider Te Rijdt. ,,Het is juist bedoeld om verdere verrommeling van het gebied te voorkomen.’’

Bomen, heuvels en regels (‘zo min mogelijk hekken’) moeten licht- en horizonvervuiling en geluidsoverlast voorkomen. ‘Robuuste groene randen’ moeten functies (stad en land, natuur en industrie, landbouw en recreatie) duidelijk scheiden.

Het Raamwerk moet er ook juridisch voor lange tijd voor zorgen dat die randen de grens van de stad bepalen, schrijft opsteller van het Raamwerk BoschSlabbers landschapsarchitecten namens alle bestuursorganen.

Zichtlijnen

De plannenmakers handhaven tenminste drie ‘zichtlijnen’: op het rietmoeras van het Leekstermeergebied, tussen Onlanden en Hoogemeeden en tussen Hoogkerk en Aduard.

Historische waterlopen, zoals het Kliefdiep (oost-west) en de Zuidwending (noord-zuid) krijgen met ecologische oevers waarschijnlijk een belangrijke rol bij de inrichting van de groene randen. Langs het Peizerdiep kan volgens het bureau een mooie fietsverbinding met De Onlanden komen.

Het plan heeft ook oog voor weidevogels en ganzen: Westpoort ligt vlakbij belangrijke fourageergebieden aan de Drentse kant van de snelweg. In de groene rand tussen De Poffert en Westpoort komt in elk geval een otterroute.

Meer water

Natuurorganisaties hopen op meer, zoals een nieuwe brede en natte noord-zuidverbinding vanaf De Onlanden ter hoogte van De Woeste Hoeve. De derde naast de Munnikevaart en het Koningsdiep.

Onder meer Het Groninger Landschap en Het Drentse Landschap, Natuur en Milieu, IVN, Landschapsbeheer Drenthe en stichting natuurbelang De Onlanden vinden dat Noorderzijlvest beter bij Westpoort een nieuwe waterberging kan aanleggen dan in De Onlanden, wat nu het plan is. Ze zien een aantrekkelijk ‘vogelgebied’ met overstromingsgraslanden, rietlanden en open water voor zich.

Lichtvervuiling

In het Gavehuis in Oostwold zagen bewoners schetsen en tekeningen van het Raamwerk. Ze kunnen daar nog op reageren. Niet iedereen in de zaal was even opgetogen, omdat er in de praktijk tot dusver weinig is gedaan om bijvoorbeeld verkeershinder en lichtvervuiling te voorkomen. De ervaringen van Pieter Wijma, bewoner van Westpoort die ondervond dat er bij de aanleg niet automatisch rekening met bewoners wordt gehouden, maken anderen bezorgd.

Poldermolen

Maar zorgen over poldermolen De Zuidwendinger, die volgens sommigen beter kan worden verplaatst, zijn niet nodig. Dat zegt voorzitter Jan Oomkes van Stichting De Groninger Poldermolens, de eigenaar. ,,Google komt in de buurt, maar houdt rekening met de molenbiotoop en zal ons niet uit de wind houden.’’

Verplaatsen kan sowieso niet, omdat de molen een polder met houtzagerij en woning droog moet houden. ,,We zitten samen met het waterschap en de familie Leistra van de houtzagerij met de gemeente aan tafel. Er is ook een elektrisch gemaal, dat het waterschap op afstand bedient. Onze vrijwilligers laten de vijzel op de ouderwetse manier draaien. Dat moeten we geregeld oefenen, want hij moet meteen draaien als de stroom uitvalt’’, aldus Oomkes.

Ontsluiting

Hij hoopt dat de molen, die nu alleen bereikbaar is over een graspad, met dank aan de aanleg van Westpoort 2 een normale ontsluitingsweg krijgt. Volgens hem staat De Zuidwendinger wel op het meest desolate stukje Groningen van alle zeventien molens van de stichting.

,,Op Westpoort is lang niks gebeurd en nu is er van alles tegelijk aan de hand. Maar de gemeente kent onze wensen en de landelijke richtlijnen voor molens. Van gebouwen krijgen we geen last. We zitten nog wel met de vergroening. Die is goed tegen de licht- en horizonvervuiling, maar een boom kan ook wind vangen. We willen niet te veel hoge planten. Een bonzaiboompje is ons hoog genoeg.’’