Afgelopen maandag sliepen voor het eerst sinds vorige zomer weer asielzoekers in de wachtruimte voor het aanmeldcentrum. De nachtopvang zat vol. ,,Het was heel druk”, zegt woordvoeder Jacqueline Engbers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in Ter Apel. ,,Er kwam die dag veel instroom bij en de puzzel die we moesten leggen was zeer gecompliceerd.”

‘We hebben matrassen neergelegd’

De drukte leidde ertoe dat 33 mensen in de wachtruimte van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) sliepen, zoals dat vorige zomer vrijwel elke dag gebeurde. ,,We hebben matrassen neergelegd”, zegt Engbers. ,,Ze hoefden niet op stoelen te slapen.”

Na maandag zijn er asielzoekers overgeplaatst naar andere locaties. De bezetting is donderdag 1800, op een capaciteit van 2000. ,,Nu is het rustiger, en het ziet ernaar uit dat dat de komende dagen zo blijft, maar daarna hebben we snel nieuwe plekken nodig.”

Staatssecretaris: ‘Ik houd me aan mijn woord’

Staatsecretaris Eric van der Burg kondigde woensdagavond extra maatregelen aan om druk op Ter Apel weg te halen. ‘Met de gemeente Westerwolde en het COA heb ik afgesproken dat de maximale bezetting in Ter Apel van 2000 asielzoekers niet meer wordt overschreden. Ik houd me aan mijn woord’, schrijft hij.

In geval van nood kunnen statushouders die plekken in asielzoekerscentra bezet houden naar hotels verhuizen. Er komt extra capaciteit voor de politie die in Ter Apel achterloopt met identificatie en registratie. Gemeentes moeten stoppen met eisen stellen aan wie ze toelaten in hun opvanglocaties (zoals alleen gezinnen of geen veiligelanders). Behalve de Expo Hal in Assen moeten er meer ‘wachtkamers’ komen voor Ter Apel waar asielzoekers tijdelijk kunnen verblijven.

,,Assen kunnen we vanaf 1 juli inzetten”, zegt Engbers. ,,Tot die tijd hebben we ook overloopmogelijkheden nodig.” Het COA kan niet garanderen dat er niet weer mensen in het gras moeten slapen.

Toch geen aanmeldcentrum in Alkmaar

De vooruitzichten zijn somber. Ook op lange termijn. Woensdagavond koos de gemeenteraad van Alkmaar ervoor om toch geen aanmeldcentrum in de stad te vestigen. Het kabinet wil naast Ter Apel extra aanmeldcentra in Nederland, maar de staatssecretaris zoekt al sinds zijn aantreden tevergeefs naar locaties. Alkmaar leek mee te gaan werken, totdat de coalitie daar viel en het besluit werd uitgesteld. Woensdag viel het doek voor een tweede aanmeldcentrum definitief. De raad koos voor een regulier azc.

Burgemeester Jaap Velema van Westerwolde reageert teleurgesteld. ,,Kennelijk is er geen enkele andere gemeente die zo’n voorziening wil. Dit toont nogmaals aan hoe belangrijk het is dat er een spreidingswet komt.”

Onenigheid over uitwerking spreidingswet

Maar de spreidingswet die gemeentes moet dwingen om asielzoekers op te vangen en zo de opvang eerlijker verdelen over het land komt er maar niet. Van der Burg werkt al een jaar aan de wet, die hij eind maart naar de Tweede Kamer stuurde. Donderdag is de bespreking van die wet echter uitgesteld.

De Raad van State had al forse kritiek op de wet, de Kamer heeft duidelijkheid gevraagd over ‘onderliggende regelgeving’. Maar omdat de VVD het niet eens is met de manier waarop gemeenten de wet moeten uitvoeren, heeft het ministerie die uitwerking nog steeds niet naar de Kamer gestuurd. Van der Burg zegt die informatie op zijn vroegst pas na de ministerraad van 2 juni te kunnen sturen.