Ruslandkundige Hans van Koningsbrugge: 'Rusland gaat weer onder een stolp leven'

,,Door de aanscherping van de censuur wordt Rusland een soort Sovjet-Unie 2.0. Ik heb zelfs gehoord dat het Kremlin TikTok en Telegram wil verbieden. Ook kunnen mensen bijna niet meer het land verlaten. De geheime dienst is druk bezig de buitengrenzen nauwlettend te controleren. Veel wijst erop dat Rusland weer onder een stolp gaat leven, net zoals in de Sovjet-Unie het geval was.

We gingen er lange tijd vanuit dat dit in het internettijdperk niet meer mogelijk was. Met de komst van sociale media zou het onbegonnen werk zijn om berichtgeving tussen burgers te controleren of te censureren. Maar je kunt de sociale media wel verbieden. Wat dat betreft zijn de Chinezen goede leermeesters van de Russen.

‘Russen zijn bang om de korrel te worden genomen’

Er is ook nog een ander belangrijk verschil tussen beide landen. Terwijl China een hoge internetdichtheid heeft, is dat in Rusland niet het geval. Op het Russische platteland zijn snelle internetverbindingen geen vanzelfsprekendheid. Bovendien moet je je in Rusland identificeren als je toegang wilt krijgen tot wifi. Dat betekent dat er kan worden meegegluurd naar wat je aan het doen bent.

Als dat allemaal doorzet dan begint het leven in Rusland steeds meer op dat in de Sovjet-Unie te lijken. Mensen zullen zich nog meer op zichzelf en hun familie terugtrekken om hun mening te uiten. Ze zullen proberen de staat buiten hun leven te houden, bang dat ze zijn om op de korrel te worden genomen. Afgelopen week werd nog een student vanwege een anti-oorlogstweet tot 8 jaar cel veroordeeld.

‘Rusland gaat een heel onvoorspelbare toekomst tegemoet’

Russen worden dus steeds meer aan huis gebonden. Gingen rijke stedelingen tot ruim een jaar geleden nog regelmatig naar Europese steden, Spaanse costa’s en ander mediterrane oorden op vakantie, nu mag dat niet meer. Ze moeten tegenwoordig naar Sotsji, Turkije of Dubai, net zoals inwoners van de Sovjet-Unie vroeger alleen naar Hongarije, Tsjechoslowakije of de Krim mochten reizen.

Rusland gaat een heel onvoorspelbare toekomst tegemoet. Er kan van alles gebeuren. Je kunt er geen enkele voorspelling op loslaten. Die onzekerheid zal in toenemende mate zwaar op de schouders van de bevolking drukken.’’