Ruslandkundige Hans van Koningsbrugge: Rusland verliest macht in voormalige Sovjetrepublieken

,,Er is was afgelopen week veel tumult in enkele voormalige Sovjetrepublieken. Zo heeft de hoogste rechter in Kazachstan beslag laten leggen op het Kosmodroom van Bajkonoer. Dat is de grootste raketlanceerbasis ter wereld - vergelijkbaar met Cape Canaveral in Florida - gelegen op ongeveer 200 kilometer ten oosten van het Aralmeer. Hier is ook astronaut André Kuipers in 2004 en 2011 gelanceerd tijdens zijn missies in het Internationaal Ruimtestation ISS.

De reden van de beslaglegging is dat de Russische ruimtevaartorganisatie Roskosmos, die de basis leaset, Kazachstan nog dertig miljoen euro is verschuldigd. Waarom heeft Rusland dat geld nog niet betaald? Het hoofd van Roskosmos heeft gezegd dat Rusland een nieuw platform voor raketlanceringen wil realiseren, maar dat Kazachstan weigert mee te werken.

‘Jullie hebben hier niets meer te zeggen’

Als antwoord op deze Russische kritiek gaf Kazachstan zijn buurstaat en voormalige bondgenoot meteen een pets terug. De boodschap van deze linkse directe is: jullie hebben hier niets meer te zeggen. Het is een prangende kwestie omdat Rusland heeft aangekondigd dat het zich vanaf volgend jaar vanwege de Amerikaanse sancties en de vijandigheid tussen beide landen terugtrekt uit ISS.

Iets anders speelde in Georgië. De regeringspartij wilde een wet invoeren, vergelijkbaar met een in Rusland, waarin Georgische organisaties die voor meer dan 20 procent zijn aangewezen op buitenlandse financiering voortaan worden aangemerkt als ‘buitenlandse agent’. Het wetsvoorstel is nu ingetrokken. Het betekent dat de prowesterse stroming in Georgië, dat zich graag wil aansluiten bij de EU, behoorlijk sterk is. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de verloren oorlog in 2008, waarbij Zuid-Ossetië en Abchazië in Russische handen zijn gevallen. Er is nog steeds veel ressentiment tegen Rusland.

‘Invloed van Rusland bladdert snel af’

En dan hebben we ook nog Moldavië. Dat land maakt zich ernstig zorgen over Russische inmenging. Er worden geregeld pro-Russische demonstraties gehouden, die volgens Amerikaanse inlichtingendiensten worden gevoed door Rusland. Vanwege de toenadering van Moldavië tot de EU probeert Rusland, wat het eerder deed in Oekraïne, Moldavië op alle mogelijke manieren te destabiliseren. Maar Moldavië is alert. Ook hier had Rusland in de Sovjetperiode veel invloed, maar die bladdert snel af.’’