Dat stelt de Sociaal Economische Raad (SER) Noord-Nederland in het maandag uitgebrachte rapport ‘Ondergrond, kansen voor Noord-Nederland.’ De provincies Groningen, Friesland en Drenthe wordt nadrukkelijk geadviseerd de mogelijkheden om zelf geld te verdienen aan opslag van warmte, waterstof, perslucht en CO2 niet te laten lopen.

Opmerkelijk

Het advies van SER Noord om te beginnen met CO2-opslag is opmerkelijk. In 2010 waren de rapen gaar toen het Rijk na heftige protesten in Barendrecht het oog liet vallen op lege gasvelden in Groningen (Sebaldeburen, Boerakker) en Drenthe (Eleveld). Inwoners en bestuurders verklaarden dat het Noorden niet het afvalputje van Nederland mocht worden. Een jaar later zag het kabinet bij gebrek aan draagvlak af van ondergrondse CO2-opslag.

Gerard Kremer, lid van SER Noord en voorzitter van MKB Noord zou het ernstig betreuren als dezelfde sentimenten nieuw onderzoek naar CO2-opslag in de weg staan. ,,Uit onderzoek zou kunnen blijken dat ondergrondse opslag hier helemaal niet eng en gevaarlijk is. Als dat zo is, moet je dat wel begrijpelijk en sexy brengen, zodat mensen zeggen: o, is dat wat je bedoelt.’’

Volgens Kremer zou het van grote betekenis zijn als de discussie over CO2-opslag opschuift. ,,Van emotie naar: verdorie, er zit wellicht iets voor ons in. Want dat is de andere emotie: er is jaren geprofiteerd van ons gas en we krijgen daar niks voor terug.’’ Daarom vindt SER Noord dat de noordelijke provincies en niet het Rijk de ondergrond moeten exploiteren. ,,Het geld moet hier blijven’’, aldus Kremer.

'Sterker maken'

Hilde Blank, lid van SER Noord en adviseur ruimtelijke ontwikkeling bij BVR, zegt dat het Noorden er niet aan ontkomt zijn stem te laten horen. Het Rijk werkt al enige tijd aan een nieuwe structuurvisie ondergrond (Strong). ,,Maak het hier bespreekbaar, begin als de tijd rijp is met kleinschalige projecten en doe daar ervaring mee op.’’ Ze erkent dat door de gaswinning en de aardbevingen het vertrouwen van de Groningers in de wijze waarop het Rijk omgaat met alles wat zich onder hun voeten afspeelt, is verdwenen.

,,Met datgene wat onder de grond gebeurt, kunnen we nieuwe werkgelegenheid creëren en de noordelijke economie sterker maken’’, zegt Frans Jaspers, voorzitter van SER Noord. Hij noemt warmte uit de diepe ondergrond van Friesland voor verwarming van gebouwen en opslag van wind- en zonne-energie in Drentse water- en bodembassins. En dus ook CO2-opslag voor algenteelt in Groningen. Jaspers bevestigt dat uit kleine projecten met CO2 in de Eemshaven de afvang en opslag van koolstofdioxide van nabijgelegen energiecentrales kan voortvloeien. ,,Over de vraag of we de energiecentrales in ons advies moesten opnemen, is gediscussieerd. Het werd ja omdat we geen verstoppertje spelen.’’ Om tot dit advies te komen sprak SER Noord met NAM, RUG, TNO, Rijkswaterstaat en overheden. ,,De conclusie luidt dat er veel meer in de grond zit dan gas. Met wat in de ondergrond zit kun je bovengronds meer doen’’, aldus Jaspers.

CO2-opslag blijft brug te ver voor Gronings provinciebestuur

,,Niet aan de orde. Geen ondergrondse opslag van CO2 afkomstig van energiecentrales in de Eemshaven’’, zegt de Groningse gedeputeerde Nienke Homan.

Ze reageert op uitlatingen van de Sociaal Economische Raad (SER) Noord-Nederland. De raad adviseert allerlei mogelijkheden voor het gebruik van de ondergrond, dus ook voor de opslag van CO2, te onderzoeken. Met de opslag van warmte (Friesland), waterstof (Drenthe) en CO2 (Groningen) kan, als bedrijven daar economische activiteiten aan koppelen, geld worden verdiend, aldus SER Noord.

Overschaduwd

Dit adviescollege vreest echter dat het rapport, over gebruik van de ondergrond voor allerlei doeleinden, wordt overschaduwd door een discussie over ondergrondse CO2-opslag. Homan zei maandag dat zelfs een proef – vanwege de perikelen rond de gaswinning, de aardbevingen en het gebrek aan vertrouwen bij de Groningers in de rijksoverheid – een brug te ver is.

Helemaal mis

De laatste keer dat over de opslag van koolstofdioxide in de Groningse en Drentse bodem werd gediscussieerd, ging het voor de rijksoverheid helemaal mis. Bij de eerste de beste informatie-avond in Grootegast in 2010 probeerde het Rijk met een strakke regie van de bijeenkomst een discussie in de kiem te smoren.

Inwoners waren woest en actiegroepen deden er nog een schepje bovenop. Na hevige protesten ging het plan om CO2 van de energiecentrales af te vangen en onder de grond te stoppen in lege gasvelden, na een jaar van tafel. In een vertrouwelijk rapport werd door betrokkenen geconcludeerd dat de zaak helemaal verkeerd was aangepakt. Het Rijk handelde onder het simpele motto: Barendrecht nee, het Noorden ja. Daarmee stond voor noorderlingen vast dat hun regio werd gezien als het afvalputje van Nederland. In een vertrouwelijke evaluatie trokken betrokkenen de conclusie dat ondergrondse CO2-opslag nooit meer als een op zichzelf staand onderwerp moet worden gebracht.

Nieuw leven

Ongeveer vijf jaar later lijkt het advies van SER Noord een voorzichtige poging de vastgelopen discussie over ondergrondse CO2-opslag nieuw leven in te blazen. Deze keer in samenhang met andere activiteiten in de bodem. Gerard Kremer, lid van SER Noord en voorzitter van MKB Noord, hoopt dat de regionale politiek in staat is zich niet te laten leiden door emotie. ,,Laten we mogelijkheden om de ondergrond beter te benutten economisch en wetenschappelijk onderzoeken. Voorop staat dat het geld wat met de ondergrond verdiend wordt, in het Noorden moet blijven.’’