Speurtocht naar schilderijen van legendarische hengsten Wilfried en Reclame leidt tot unieke expositie in Grijpskerk. 'Ze liggen waarschijnlijk bij het woonzorgcentrum begraven'

Hugo Luyken (links) en Azing Maat van de historische vereniging.

Hugo Luyken (links) en Azing Maat van de historische vereniging. Foto: Jan Willem van Vliet.

De restanten van de legendarische hengsten Reclame en Wilfried liggen mogelijk op het terrein van woonzorgcentrum De Nieuwe Wierde in Grijpskerk. Alsof het lot het zo bepaald heeft, is hier nu een expositie – het resultaat van een noeste speurtocht van de historische vereniging - over het bijna vergeten verhaal van de Hengstenvereniging Grijpskerk te zien.

Het Nieuwsblad van het Noorden deed op 28 juli 1929 uitgebreid verslag van ‘De Groote Paarden-Fokdag te Grijpskerk.’ De verslaggever noteerde onder meer: ‘Buitengewone Collecties paarden, zoowel warm- als koudbloed.’ (…) ‘De Vereeniging tot bevordering van de Paardenfokkerij te Grijpskerk heeft daartoe veel bijgedragen. Met eere worden in den lande namen van de hengsten als Reclame en Wilfried genoemd.’

De verslaggever blijkt erg onder de indruk van Wilfrieds nakomelingen. ‘Duidelijk is de machtige bouw en excellerende gangen in zijn afstammelingen terug te vinden. Werkelijk, de omgeving van Grijpskerk heeft vele van de beste paarden uit de provincie.’

‘Je liet je merrie dekken en na drie jaar had je een tractor’

Kortom, als je een goed paard wilde, dan moest je in Grijpskerk zijn. ,,In de stal van de kroeg stond een hengst waar je je merrie kon laten dekken’’, vertelt bestuurslid Hugo Luyken van de Historische Vereniging Kluften en Waarden.

De expositie toont naast de schilderijen, medailles en foto’s ook advertentie met de tarieven die Wilfried voor zijn diensten hanteerde. ,,Voor twintig gulden kon je je merrie laten dekken. Veel boeren deden dat. Na drie jaar had je dan een ‘tractor’, die de ploeg kon trekken.’’

De hengstenvereniging bestond van 1899 tot 1978 en de leden bezaten in die periode in totaal ongeveer 35 hengsten. De vereniging raakte in de loop der jaren in de vergetelheid. Totdat pers- en paardenfotograaf Jacob Melissen enkele maanden geleden met drie schilderijen onder de arm bij de Historische Vereniging Kluften en Waarden, die een ruimte bij De Nieuwe Wierde hebben, aanklopte. Luyken: ,,Hij had schilderijen bij zich van de hengsten Xerxes, Ehrenknabe en van een onbekende hengst. Alle schilderijen zijn begin vorige eeuw gemaakt. Xerxes en Ehrenknabe zijn door een mijnheer Webb geschilderd. De onbekende hengst is een schilderij van Tabertus Melissen, de vader van Jacob.’’

Engelsman uit Engelse Kamp schilderde paarden

Louis Carl August Theodoor Meer Webb was een Engelsman die door de provincie zwierf en veel paardenportretten schilderde. ,,Hij zat geïnterneerd in het Engelse Kamp in Groningen.’’ Dit was het interneringskamp voor Britse soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog en werd ook wel Timber Town genoemd. ,,We weten niet precies wat zijn achtergrond is.’’

Maar er moesten nog twee schilderijen van Webb zijn. ,,Van Wilfried en Reclame, de bekendste dekhengsten van de vereniging. Alle schilderijen zijn in opdracht van het toenmalige bestuur gemaakt.’’

Hoe het begon

Fotograaf Jacob Melissen (1952) woont in Fluitenberg. ,,Maar ik ben geboren in Grijpskerk. Mijn vader fotografeerde en schilderde. Hij kreeg die schilderijen van de hengsten Reclame en Wilfried om ze te restaureren. Op een of andere manier zijn die andere schilderijen (Ehrenknabe en Xerxes, red.) ook bij hem terechtgekomen.’’

Zijn vader schilderde zelf ook paarden. Een van zijn schilderijen - van een onbekende hengst - hing samen met Xerxes en Ehrenknabe jarenlang bij Jacob Melissen aan de muur. ,,Maar ik ben onlangs verhuisd en ik vroeg me af wat ik ermee moest doen. Daarom heb ik ze naar de historische vereniging gebracht, nu zijn ze weer in hun natuurlijke habitat. Maar ik wist dat die andere twee schilderijen van Reclame en Wilfried ook nog ergens moesten zijn. Vervolgens is het bestuur van de historische vereniging via RTV Noord een zoekactie gestart.’’

Na de opheffing van de vereniging zijn ze gaan ‘zwerven’. Wilfried werd uiteindelijk bij een familielid van een van de voormalige bestuursleden gevonden. ,,Het schilderij van Reclame bleek al jarenlang in het gemeentehuis van Zuidhorn te hangen.’’ Luyken lacht. ,,Ik moest voor vergaderingen nogal eens op het gemeentehuis zijn. Daar ben ik dus jarenlang zonder dat ik het wist voorbijgelopen.’’

Wilfried en Reclame begraven bij woonzorgcentrum

Wilfried en Reclame werden uiteindelijk nabij het huidige woonzorgcentrum begraven. ,, Ze werden niet naar de slager gebracht, daarvoor waren ze te waardevol geweest. In deze omgeving stond het café met het dekstation en hier ergens’’ – hij gebaart naar het grasveld voor De Nieuwe Wierde - ,,moeten ze liggen. Maar het is ook mogelijk dat de restanten tijdens de bouw begin jaren zestig zijn opgegraven en geruimd.’’ Hij staart door het raam naar het gras. ,,Maar het is een mooi idee dat ze hier nog zijn.’’

De expositie is nog op de zaterdagen, 27 mei en 3 juni van 13 tot 17 uur te zien.