Winst voor boeren én natuurorganisaties: dit zijn de verkiezingsuitslagen in de Noordelijke waterschappen (en dit gaat er nu gebeuren)

BBB de grootste, maar niet overal

Net als in de Provinciale Statenverkiezingen sleepte de BoerBurgerBeweging (BBB) in de waterschappen veel zetels binnen. De partij werd de grootste in Hunze en Aa’s (6 zetels), Vechtstromen (9) en Drents Overijsselse Delta (9).

,,Negen zetels hadden we nooit verwacht. We dachten steeds: als we er vier halen, hebben we het goed gedaan’’, zegt Nicole Koks, BBB-lijsttrekker in het waterschap Drents Overijsselse Delta. ,,Maar eigenlijk is de hele afgelopen week één grote verrassing geweest.’’

Alleen in het waterschap Noorderzijlvest ziet de uitslag er anders uit. Daar werd Water Natuurlijk de grootste (6 zetels), en BBB de tweede (4).

Ook winst voor natuur (en verlies voor de regeringspartijen)

Nu we het toch over Water Natuurlijk hebben: ook die partij heeft goeie verkiezingen gedraaid. Ze handhaaft haar vijf zetels in Hunze en Aa’s en Drents Overijsselse Delta, en groeit in het waterschap Vechtstromen van zes naar zeven. In die drie waterschappen is ze de tweede partij geworden na BBB.

,,Wij zijn heel tevreden’’, reageert campagneleider Dominique Kinaci van Water Natuurlijk. ,,En bij dezen mijn felicitaties voor de BBB. Dat zij meededen, vonden we wel spannend. Net als de Partij voor de Dieren, die vrij veel raakvlakken heeft met ons.’’

Water Natuurlijk is in 2008 opgericht door een aantal natuur- en milieuorganisaties en recreatieverenigingen, zoals de Natuur en Milieufederaties (NMF) en Natuurmonumenten. Dat zie je terug in het verkiezingsprogramma: er is veel aandacht voor herstel van biodiversiteit, voor het tegengaan van klimaatverandering en het omgaan met de gevolgen ervan.

Waar winnaars zijn, zijn ook verliezers. Vooral CDA, VVD, 50Plus en de Algemene Waterschapspartij (AWP) krimpen aanzienlijk.

Deze nieuwkomers gaan ook meebesturen

BVNL deed voor het eerst mee aan de waterschapsverkiezingen. De partij heeft alleen een zetel bemachtigd in het waterschap Vechtstromen. In Drents Overijsselse Delta komt de Partij voor de Dieren nieuw binnen met twee zetels.

Nieuwkomer Groninger Belang deed succesvol mee in de waterschappen Hunze en Aa’s (2 zetels) en Noorderzijlvest (1 zetel). Noorderzijlvest krijgt er daarnaast een jongerenpartij bij: Student en Water heeft daar een zetel behaald.

Hogere opkomst

Er is in het hele land meer voor het waterschap gestemd dan vier jaar geleden: de gemiddelde opkomst steeg van 51,3 in 2019 naar 53,7 procent dit jaar. In Noord-Nederland liggen de opkomsten nog iets hoger. ,,Daar zijn stemmers altijd relatief plichtsgetrouw’’, weet woordvoerder Jane Alblas van de Unie van Waterschappen.

In Noorderzijlvest kwam 59,2 procent van de kiezers stemmen, in Hunze en Aa’s 58,1 procent. Vechtstromen noteert een opkomst van 61,9 procent en Drents Overijsselse Delta spant met 63,4 procent de kroon.

Een verklaring voor de hoge opkomst is ‘een beetje speculeren’, volgens Alblas. Mogelijk hebben de waterschappen meegelift op alle aandacht voor de Provinciale Staten; toch lijkt ook de intrinsieke belangstelling groter. De stemwijzer van de Unie van Waterschappen werd dit jaar in ieder geval fors vaker ingevuld dan in 2019: 2,7 miljoen keer versus 1,9 miljoen keer.

,,We hebben een landelijke bewustwordingscampagne gevoerd’’, zegt Alblas. ,,Nu de zomers steeds droger worden, realiseren mensen zich meer dat waterschappen best belangrijk zijn. Maar ervoor stemmen blijven ze lastig vinden.’’ De Unie lichtte daarom een aantal dilemma’s uit. ,,Ga je vooraf investeren, of achteraf repareren? Pak je gericht vervuilers aan, of maak je zuiveringen beter - waardoor de belasting hoger wordt? Zo wordt duidelijk dat er iets te kiezen valt.’’

Hoe moet het nu verder?

De partijen die zetels behaald hebben, vormen straks het nieuwe algemeen bestuur van de waterschappen, aangevuld met vier ‘geborgde zetels’. Voor die geborgde zetels hebben we niet gestemd; die gaan automatisch naar vertegenwoordigers van de landbouw (2) en natuurorganisaties (2).

Uit dat algemeen bestuur moet een dagelijks bestuur gevormd worden. Dat kon met deze uitslag nog wel eens een flinke klus zijn: een grote boeren- én een grote natuurpartij, verder vooral kleintjes.

In Drents Overijsselse Delta maakt BBB-lijsttrekker Nicole Koks zich er niet zo’n zorgen over. ,,Over de basis is iedereen het volgens mij eens: we willen allemaal schoon, veilig en voldoende water. Sowieso sluiten wij op voorhand niemand uit. Polarisatie tussen boeren en natuur werkt alleen maar verlammend. We moeten in gesprek met elkaar, kijken waar we elkaar kunnen vinden, en streven naar maatwerk.’’