,, Moi, mienjong! ” Met een ferme klap op de schouder begroet Volt-lijsttrekker Jan Jacob Hilberdink zijn collega Robert Pestman van Belang van Nederland (BVNL) ,, Bis’t d’r kloar veur? ’’, vraagt hij zijn tegenstrever. Pestman is zijn relaxte zelf ,, Ik? ’’, antwoordt hij. ,, Ik ben kloar geboren! ’’

Een kwartiertje voor de start van het grote lijsttrekkersdebat van Dagblad van het Noorden , RTV Noord, OOG TV is niet iedereen zo ontspannen. Negentien lijsttrekkers staan in slagorde bovenaan de volgeboekte tribune in de centrale entree. In zestallen worden ze naar beneden geroepen voor een debatje onder leiding van RTV Noord-presentator Marcel Nieuwenweg.

De bladwijzer ligt al bij een passende passage uit de bijbel

De een drentelt wat heen en weer in afwachting van zijn of haar beurt, de ander knoopt een praatje aan met een collega. Jonathan Scotto di Minico van ‘Jezus Leeft!’ loopt in felrood sweatshirt met zijn partijnaam erop, en de bijbel in zijn hand met bladwijzer bij een passage die hij nog van pas denkt te krijgen.

En, hee: daar staat zowaar ook Bart van der Werf, de afzwaaiende fractieleider van Forum voor Democratie. Sinds september was hij niet meer in de Statenzaal te zien, maar nu staat hij tussen zijn voormalige politieke vrienden als Pestman en PVV-leider Ton van Kesteren. Niet bij zijn opvolger als lijsttrekker Jan Leonard Epema die door andere verplichtingen net de start van het debat niet haalde en de honneurs liet waarnemen door zijn nummer 2, Tyler ter Meulen.

Negentien lijsttrekkers, zes thema’s, acht minuten per debat

Over zes thema’s gaat het, telkens acht minuten debat op basis van een stelling. Na afloop reageren politiek analisten Thereza Langeler van Dagblad van het Noorden en Robert Pastoor van RTV Noord op wat ze gehoord hebben. Aansluitend interviewt OOG TV-verslaggever Wouter Holsappel een van de politieke nieuwkomers op de iconische roltrappen van het Forum en schakelt de regie naar het provinciehuis waar RTV Noord-Statenverslaggever Martijn Folkers de aanvoerder van een van de gevestigde partijen aan de tand voelt. En tot besluit van elke ronde interviewt DvhN -journalist Colin Mooijman een aanvoerder van een van de oppositiepartijen, als opmaat naar het volgende blok.

De deelnemers aan de debatten hebben op hun spreektafel een Martinitorentje staan met een groene en een rode kant. Die ze kunnen ze naar believen naar voren draaien om aan te geven of ze het eens zijn met de stelling of niet. Al direct bij de eerste stelling baren VVD-lijsttrekker en gedeputeerde Mirjam Wulfse en haar PvdA-collega Tjeerd van Dekken opzien door hun torentje op groen te zetten. Daarmee onderschrijven ze dus de stelling dat het provinciebestuur de afgelopen vier jaar te weinig heeft gedaan om het versterkingsdossier op gang te trekken.

Analistenpanel: ‘Het is in ieder geval wel heel eerlijk’

Opmerkelijke reactie van twee lijsttrekkers die vier jaar deel uitmaakten van dat provinciebestuur. Van Dekken ziet de stelling vooral als een opdracht, verduidelijkt hij: de provincie heeft wel degelijk veel werk verzet, ,,maar we zijn er nog lang niet’’. De analisten kijken er niettemin van op. ,,Het was in ieder geval wel heel eerlijk’’, zegt Langeler

En zo stoomt het debat door, van gas naar de boeren en het stikstofdossier en via de Eemshaven, Groningen Airport Eelde, de energietransitie naar de leefbaarheid van het platteland. Acht minuten blijkt weinig tijd om met zijn zessen te reageren op een stelling en ook nog op elkaar. Laat staan om te pareren als de geachte opponent ook de feiten niet helemaal op orde heeft. Voor nuance is weinig ruimte. RTV Noord-debatleider Marcel Nieuwenweg maant soms streng tot spoed: ,,U heeft nog 1 minuut.’’

Oneliners scoren de gulste lach vanaf de publieke tribune

De grootste improvisatietalenten scoren de gulste lach vanaf de tribune. Vooral PVV’er Van Kesteren blijkt er handig in en pepert zijn bijdrage met oneliners. Bijvoorbeeld in het debatje over de toekomst van Eelde: met de stekker eruit? Of niet, zoals Van Kesteren vindt: ’Als je in de toekomst nog wilt vliegen naar de Middellandse Zee, stem dan op de PVV.’ Als iets later JA21-aanvoerster Floor van Scherpenzeel naar beneden wordt geroepen voor haar volgende debatje, zoekt ze gekscherend zijn hulp: ,,Heb je nog een leuke oneliner voor me?’’

Er worden stellingen betrokken, de partijen proberen zich ten opzichte van elkaar te profileren, maar echt op het scherp van de snede wordt er ook maandag niet gedebatteerd. Een goed verkiezingsresultaat is mooi, maar de echte politieke breekpunten komen pas na woensdag op tafel als er moet worden onderhandeld over een nieuw college.