De Jut Fabriek op Terschelling geeft plastic afval een tweede leven. 'Koop je een product, dan koop je ook een stukje schoon strand'

Vincent is van oorsprong Terschellinger. De wortels van Ivo liggen in Best, maar de zeevaartschool bracht hem naar het eiland. Beiden willen hier altijd blijven wonen. ,,De rust, ruimte en gemoedelijkheid is hier zo fijn,” vindt Vincent. ,,En de gemeenschapszin.”

De dagen na ‘MSC Zoe’ waren volgens hem een voorbeeld van dit laatste. ,,Het strand lag vól rommel. De bewoners gingen meteen samen aan de slag. Na drie dagen was het grotendeels opgeruimd.”

Iedereen kan plastic recyclen en verwerken

Ivo stoorde zich al geregeld aan zwerfafval, maar de containerramp ,,was de kunstmest voor wat nu de Jut Fabriek is”, vertelt hij. Vincent, Ivo’s buurman en vriend, maakte al een tijdje lampen van strandhout toen hij wilde uitzoeken of hij ook plastic kon verwerken. Hier wilde Ivo graag aan meewerken.

De twee gingen op onderzoek uit. Op internet stuitten zij op het platform ‘precious plastic’ van Dave Hakkens. ,,Zijn boodschap is: iedereen kan plastic recyclen en verwerken”, vat Vincent samen. ,,Een kwestie van smelten en een nieuwe vorm geven.”

Oplossing voor een maatschappelijk probleem

De machinale kant van het verhaal bleek echter prijzig. Er moest een shredder komen die drie millimeter grote brokjes van het plastic maakt. Daarnaast stond een handpers op de verlanglijst, waarmee ze gesmolten plastic vorm kunnen geven. Plus een ‘extrudermachine’, voor het maken van grotere plastic objecten zoals paaltjes.

Ze vonden een investeerder waardoor ze een jaar geleden aan de slag konden. Vervolgens vroegen ze subsidie aan. ,,Om een kans van slagen te hebben in het verwerken van plastic moesten we een rechtsvorm opzetten”, vertelt Ivo. ,,We kozen voor een stichting. Dit vinden we het beste passen bij onze oplossing voor een maatschappelijk probleem.”

Geen prullaria

Ze maken onder andere onderzetters, kapstokhaakjes, plantenpotten en lampenkappen van plastic afval. Eerst deden ze dit in een schuur, maar sinds oktober in hun eigen werkplaats in een gedeelde loods.

,,We maken geen prullaria, maar dingen die mensen lang kunnen gebruiken”, zegt Vincent. ,,Onze producten zijn verkrijgbaar bij winkels die er minimale marge over rekenen. Koop je een product van de Jut Fabriek, dan koop je ook een stukje schoon strand.”

Dagbesteding

De fabriek is twee dagen per week geopend. Gejut plastic wordt vóór verwerking gesorteerd op type en schoongemaakt. Dit gebeurt handmatig en door vrijwilligers. ,,We zijn eerder dit jaar op scholen geweest om workshops te geven. De jongeren blijken graag te willen helpen. Laatst waren we twee weken dicht vanwege de coronamaatregelen. Toen we weer open mochten, stonden ze te springen.”

Het bieden van dagbesteding is één van de hoofdpijlers van Stichting de Jut Fabriek: iedereen die wil, mag meehelpen. Naast dat dit leuk is voor belangstellenden, draagt het bij aan bewustwording, menen de heren. ,,Een jongen die vrijwilliger bij ons is, is ontzettend enthousiast geworden”, vertelt Vincent. ,,Als hij nu afval ziet liggen op het strand, ruimt hij het meteen op.”

,,Mensen die bij de Jut Fabriek betrokken zijn, worden automatisch besmet met het virus”, stelt Ivo. ,,Ze gaan bijvoorbeeld bewuster boodschappen doen: doe ik ‘gewoon’ boodschappen, of probeer ik zo min mogelijk in plastic verpakte producten te kopen?”

Recyclen van plastic toekomstige noodzaak

Als het aan Vincent ligt, verwerkt de Jut Fabriek over tien jaar alle plastic van Terschelling. Dit levert volgens hem in verschillende opzichten besparingen op. ,,Jaarlijks spoelt veertig tot vijftig ton afval aan. Omrin verzamelt dit en verbrandt het. De gemeente betaalt Omrin hiervoor en de gemeenschap betaalt de gemeente weer. Als we het plastic redden en er een nieuw product van maken, dan scheelt dit de gemeenschap geld en vermindert het CO2-uitstoot.”

,,Over tien jaar is het recyclen van plastic ook geen luxe meer, maar noodzaak”, verwacht Ivo. ,,Plastic is een eindig product, daar moeten we zuinig mee omgaan.”

Werken in de scheepvaart

Bijdragen aan een beter milieu, een schonere wereld, dat is uiteindelijk hun streven. Tegelijk werken ze alle twee in de zeevaart, een branche die als vervuilend te boek staan. Bijt dit elkaar niet?

,,Allesbehalve”, zegt Ivo stellig. ,,Al zo lang ik vaar wordt het afval aan boord gesorteerd. Niks gaat meer overboord, behalve eten dat eerst tot pulp wordt vermalen.” Vincent vult aan: ,,Een garbage record book en oil record book zijn bij wet verplicht op elk schip.”

Het bedrijf waarbij Ivo vaart is volgens hem serieus aan het werk om aan de aankomende uitstootnormen te voldoen. ,,Al meerdere schepen zijn overgegaan op LNG. Wereldwijd is de zeevaart een grote vervuiler en hierdoor ligt deze branche onder de loep. Juist daarom vinden allerlei ontwikkelingen plaats om de zeevaart groener te maken.”