Commentaar: Vrijheid versus gezondheid

Door de coronacrisis komt een interessant verschil aan het licht tussen het recht op privacy en persoonlijke levenssfeer tegenover het recht op veiligheid en volksgezondheid.

Een aantal Groningse wetenschappers speelt een prominente rol in dat debat. Zo betoogde Jan Brouwer, hoogleraar recht en samenleving, dat de noodverordening op basis waarvan coronaboetes werden opgelegd niet rechtsgeldig is.

Zijn collega bij de Rijksuniversiteit Groningen, noodrechtspecialist Adriaan Wieringa, liet weten dat de coronaboetes aanvechtbaar zijn omdat ze op onduidelijke en tegenstrijdige regels gebaseerd zijn. En dat was nog los van het feit dat de boetes ongeloofwaardig zijn nu minister Grapperhaus de regels zelf op zijn bruiloft heeft overtreden.

Tegenover deze juridische kritiek stelt Brigit Toebes, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Rijksuniversiteit, dat vrijheid en privacy soms moeten wijken voor volksgezondheid. Ze geeft aan dat er tegenover de klassieke, liberale grondrechten ook sociale grondrechten staan, die zijn vastgelegd in internationale mensenrechtenverdragen. Er is volgens haar geen rangorde aan te geven bij die rechten.

Het is opmerkelijk dat in de Nederlandse politiek en een deel van de media de laatste tijd vooral die klassieke liberale grondrechten aandacht hebben gekregen. Toebes stelt terecht dat het recht op gezondheid de komende jaren een steeds belangrijkere rol kan gaan spelen. Om een voorbeeld te noemen: het recht op roken is de laatste jaren ook al ingeperkt. Tegenover de vrijheid om overal een sigaret op te mogen steken, staat het recht van een ander op frisse lucht.

De wereld raakt steeds dichter bevolkt en mensen reizen steeds sneller van de ene kant van de aardbol naar de andere. De snelle verspreiding van het nieuwe coronavirus is een voorbeeld van wat dat voor problemen op kan leveren. Door de klimaatverandering kunnen er ook serieuze bedreigingen op ons af komen.

Het is belangrijk te blijven hameren op klassieke vrijheden. Maar het belang van privacy zal vaker afgewogen mogen worden tegen het recht op bescherming van de volksgezondheid.