Het huis staat in brand, maar eerst gaan we de Grand Prix kijken. Klimaatproblematiek: het moet wel leuk blijven | opinie DVHN

Volgens Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet zou de natuur super moeten gaan op al die extra CO2. Want in tegenstelling tot alle biologen en klimaatwetenschappers, heeft hij uitgevogeld dat planten CO2 nodig hebben om te groeien. Niets om je zorgen over te maken dus volgens Baudet. In werkelijkheid is klimaatverandering in de volgende versnelling gegaan de afgelopen jaren en niet afgeremd zoals in Parijs was afgesproken.

Behalve Baudet hebben we een keur aan politieke partijen die de realiteit het liefst ontkennen. Stikstof is geen probleem. De aarde warmt niet op. Of, nou ja, misschien wel. Maar, als hij dat doet, is het niet onze schuld.

De Boer Burger Beweging wil kistkalveren en plofkippen weg hebben. Uit de schoolboeken dan, niet zozeer uit de veeteelt.

JA21 lijkt het een goed idee om gas te blijven pompen uit Groningen om de energiekosten voor de rest van Nederland te drukken en de staatskas bij te vullen.

De PVV spreekt van een niet bestaande klimaatcrisis. Klimaatoplichterij. Klimaathysterie. Het zijn allemaal termen bedacht om aandacht en stemmers te werven. Niet om ons uit een crisis te helpen.

Levert niet per se stemmen op

Aan de linkerkant van het politieke spectrum riepen de partijen dat er haast gemaakt moest worden met de klimaatadaptatie. Uiteraard ten koste van vakantiereisjes, goedkoop autorijden en ander burgerlijk genot. Dat levert niet per se stemmen op.

Het kabinet onder leiding van Mark Rutte laveerde daar moeiteloos tussendoor. De realiteitsontkenning van de ene flank ging veel burgers te ver. De onplezierige maatregelen van de andere flank was ook onaantrekkelijk. Mark Rutte fietste daar met een appeltje in de hand behendig tussendoor.

Hier en daar werd door het kabinet wat gedaan voor het klimaat. Af en toe voor de bühne een akkoord tekenen, een subsidie in het leven roepen, mooie sier maken met duurzame producten. Ondertussen wel de kerosine belastingvrij houden. Schiphol, Shell en KLM helpen en zonder enige visie op een echt duurzame toekomst de boel vooral een beetje in stand houden. Perfect samengevat door Mark Rutte zelf met de woorden: „We moeten nog wel een leuk leven blijven leiden. We moeten nog gewoon kunnen barbecueën.’’

In een zwartwit-foto gaan wonen

In de ogen van onze premier was in 2019 het probleem van klimaatverandering nog dusdanig klein dat hij een offer als niet meer kunnen barbecueën al te groot vond. Terloops gaf hij de volwassenen die wel een oplossing voorzien nog een sneer: „Natuurlijk is Formule 1 vervuilend. Maar dat is het verschil met GroenLinks. Zij willen dat we allemaal geitenwollen sokken dragen, de kachel zachter en in een zwartwit-foto gaan wonen.’’

Het huis staat in brand, maar Rutte wil graag eerst nog deze Grand Prix uitkijken. Het moet wel leuk blijven immers.

Rationeel zou je denken dat iedereen op een partij stemt die het beste voorheeft met de planeet waar we op wonen. Zodat onze kinderen en kleinkinderen er ook nog van kunnen genieten. Het liefst met droge voeten.

Waarom stemmen er dan zoveel mensen op partijen die een moeizame relatie met de realiteit hebben? Bij de Provinciale Staten kwam de Boer Burger Beweging als grote winnaar uit de bus. Een partij die de ernst van de stikstofcrisis fundamenteel ontkent en de rol van boeren daarin bagatelliseert. De BBB heeft veel kritiek op de betaalbaarheid van de klimaatmaatregelen, maar presenteert zelf geen sluitende oplossing.

Liever geloven in een gek verhaal

In de BBC-podcast The Coming Storm wordt uitgelegd waarom mensen soms liever in een gek verhaal geloven, dan in iets dat behoorlijk voor de hand lijkt te liggen.

Bij een complex probleem is een simpele uitleg het prettigst. Het liefst ook eentje waarin jij bij de goeien hoort en een andere groep dus de slechten is. De groeiende kloof tussen arm en rijk is een complex probleem dat voor de gemiddelde burger slecht te overzien is. De klimaatcrisis heeft een complexe samenloop van oorzaken.

Een simpele uitleg heeft dan de voorkeur: Het is allemaal de schuld van Mark Rutte. / Er is geen klimaatverandering. / De linkse wolk probeert de macht over te nemen. / Wij zijn zo’n klein landje, we kunnen toch niets doen.

Stuk voor stuk makkelijker te verteren dan: „we hebben als maatschappij op te grote voet geleefd, waardoor we ons ecosysteem hebben uitgeput. Ons democratische proces heeft dat niet kunnen voorkomen, omdat we minder rationele wezens zijn dan ons voorgespiegeld werd en we minder met lange termijn bezig zijn dan goed is voor onze planeet. De oplossing is krimp, gas terug, minder doen, vervuiling afschalen.”

Ik ben bang dat we het toch met die uitleg moeten doen. Maar dat hij niet erg populair zal zijn.

Rutger Middendorp doceert conceptontwikkeling op de Academie voor Popcultuur en werkt als freelance ideeënman, presentator en verhalenmaker, onder andere voor Bright, RTL Z en Het Financieele Dagblad