Maak bestrijding energiearmoede topprioriteit: laten we er structureel voor zorgen dat iedereen meekomt met de energietransitie | opinie

Hoge gasprijzen zorgen sinds oktober vorig jaar voor kopzorgen. De kwetsbaarste inwoners voelen hier als eerste de gevolgen van. Voor de half miljoen huishoudens in energiearmoede betekent een stijgende energierekening immers het ophoesten van broodnodige euro’s die aan het eind van de maand toch al schaars zijn.

Terecht besloot het kabinet daarom huishoudens te compenseren en geld vrij te maken voor de isolatie van huizen. Maar er is meer nodig. Bij de grote opgave van de energietransitie in de komende decennia, moeten we er structureel voor zorgen dat iedereen meekomt.

In Groningen zijn we daar goed mee bezig. Zo kwam de provincie september vorig jaar met een lening voor huishoudens met lage inkomsten. Daarmee kunnen inwoners die met energiearmoede te maken hebben hun huizen gemakkelijker verduurzamen door energiebesparende maatregelen te treffen.

Nieuw ontwikkelfonds

Daarnaast helpt de provincie inwoners en energiecoöperaties met een nieuw Ontwikkelfonds lokale energie om vroegtijdig deel te kunnen nemen aan nieuwe lokale en duurzame energieprojecten.

Toch moet het nog beter. De energietransitie moet echt gaan werken voor diegenen voor wie energie nu vrijwel onbetaalbaar is. Daarvoor zijn nieuwe afspraken nodig.

Het Rijk heeft in het Klimaatakkoord in 2019 besloten dat bij nieuwe, duurzame energieprojecten gestreefd wordt naar 50 procent eigendom door de lokale omgeving. Hoe dat lokale eigendom door inwoners en organisaties wordt gerealiseerd, wordt overgelaten aan provincies, gemeenten en relevante stakeholders.

Geen concrete afspraken

In de provincie Groningen maken zij samen afspraken over de komst van nieuwe zonneparken en windmolens in de Regionale Energiestategie (RES). De eerste versie daarvan verscheen juli vorig jaar, en hoewel energiearmoede daar wel in werd benoemd, werden over het aanpakken daarvan geen concrete afspraken gemaakt.

Daarnaast wordt lokaal eigendom vaak zo ingevuld dat ondernemende inwoners via energiecoöperaties zelf investeren in zonne- en windparken. Iets waarvoor huishoudens met een kleine portemonnee geen middelen hebben. En dat terwijl vijf van de twintig gemeenten met de meeste energiearmoede in Groningen liggen, aldus recente cijfers van het TNO.

Er ontstaat een steeds grotere kloof tussen de democratisering en participatie in de RES en de Groningers die in energiearmoede leven. Deze groep zou juist centraal moeten staan, lokaal eigendom moet juist gaan werken voor de mensen met een kleine portemonnee.

Opbrengsten in een fonds

Daarom zouden energieprojecten zo ingestoken moeten worden dat in ieder geval een deel van de opbrengsten van zonne- en windparken in een energietransitiefonds terechtkomen. Die fondsen kunnen door de Groningse gemeenten worden gebruikt om de woningen van huishoudens in energiearmoede te verduurzamen.

De gemeente Groningen is momenteel al bezig met het inrichten van zo’n fonds. Laat de hele provincie daar een voorbeeld aan nemen.

Als gemeente-overstijgende kwestie is het bij uitstek een onderwerp dat de provincie zich – net als de Rijksoverheid – aan zou moeten trekken. Zo kan er echt werk gemaakt worden van de aanpak van energiearmoede, en een energietransitie die werkt voor iedereen.

Richart Joling is lid van Provinciale Staten van Groningen voor de Partij van de Arbeid
Pascal Roemers is fractievoorzitter in Provinciale Staten van Groningen voor de Partij van de Arbeid