Opinie: Stikstof: speculantenmarkt of eerlijk verdelen?

Het is haast een jaar geleden dat het stikstofbeleid van de rijksoverheid met een harde klap tot stilstand kwam. De rechter was tot de conclusie gekomen dat activiteiten met een negatieve impact op de natuur niet op voorhand kunnen worden gecompenseerd met onzekere maatregelen die in de toekomst worden genomen. Het gevolg van de uitspraak was dat nieuwe vergunningverlening veelal niet meer mogelijk was. Woning- en wegenbouw kwamen stil te liggen. Sommige bestaande activiteiten zoals weidegang en bemesten waren opeens illegaal geworden, en ook vrijwel alle luchthavens in Nederland hebben geen geldige vergunning. De provincies hebben vorige week bepaald dat het beweiden toch is toegestaan, en bij bemesten wordt de situatie vooralsnog gedoogd, net als bij de luchthavens.

Impasse

Vanaf afgelopen zomer zoeken de regering en de provincies een uitweg uit de impasse. Het eerste deel van de oplossing werd gezocht bij de agrarische sector. Door te salderen wordt bestaande, maar niet gebruikte stikstofruimte vrijgespeeld voor nieuwe ontwikkelingen. Deze ruimte kan tot op heden nog alleen ‘intern’, dus voor het eigen bedrijf gebruikt worden. Extern salderen, het gebruiken van vrije ruimte door een ander agrarisch of buiten de sector, is bij agrarische bedrijven nog niet mogelijk.

Enkele weken geleden bleek dat de provincie Noord-Brabant zonder overleg stiekem een zestal boerenbedrijven verspreid over Nederland had opgekocht. Noord-Brabant hoopt binnenkort gebruik te kunnen maken van extern salderen, waarmee de schadelijke effecten op natuurgebieden van het nieuwe industriepark bij Moerdijk zouden kunnen worden weggestreept tegen een afname van de stikstofuitstoot van die aangekochte boerenbedrijven. Omdat de vervuiling door Moerdijk op verschillende natuurgebieden neerslaat, moet op al die plekken, tot in Drenthe toe, worden gecompenseerd. Ook de Rijksoverheid heeft inmiddels een stikstofregistratiesysteem opgezet waarmee stikstofruimte die gewonnen wordt door de snelheidsverlagingen op het rijkswegennet wordt gereserveerd voor grootschalige woningbouwprojecten en enkele snelwegen in de Randstad en West-Brabant.

Regierol provincie

Het landbouwcollectief is er sterk op tegen dat stikstofruimte verdwijnt naar andere sectoren en daardoor de agrarische sector op slot komt. Wij begrijpen de zorgen, maar zijn van mening dat het aanbrengen van schotten tussen sectoren niet de beste weg is. In plaats daarvan bepleiten we een aanpak waarin de provincie een sterke regierol krijgt bij de verdeling van de stikstofruimte. De provincie heeft nu ook al een centrale rol als vergunningsverlener.

Wij zien verder agrarische bedrijven in onze provincies die niet meer actief zijn, maar die nog wel een vergunning hebben. Wij roepen de provincies op om de niet gebruikte (latente) stikstofruimte van deze bedrijven op te kopen.

Speculatie

Naar onze mening moet bij het extern salderen voorkomen worden dat gespeculeerd wordt met stikstofruimte. Zowel het bouwbedrijf als de boer moeten in onze provincies kunnen blijven ondernemen. Om een prijsopdrijvend effect te verhinderen, moet in de regelgeving worden bepaald dat stikstofruimte alleen aan de provincie mag worden verkocht of geleaset (voor tijdelijke projecten). De provincie kan deze ruimte dan op een eerlijke manier en voor een reële prijs weer ter beschikking stellen aan de ondernemers. Zo voorkomen wij cowboypraktijken met tussenhandelaren waardoor alleen bij kapitaalkrachtige partijen nog ontwikkelingen mogelijk zijn.

De provincies zijn al verantwoordelijk voor de vergunningverlening. Laat de provincie dan ook de verantwoordelijkheid krijgen voor een eerlijke verdeling van de beperkte stikstofruimte.

Wopke Veenstra, Statenlid Fryslân voor de FNP; Alfred Schoenmaker, Statenlid Drenthe voor Sterk Lokaal Drenthe; Bram Schmaal, Statenlid Groningen voor Groninger Belang; Leendert van der Laan, Statenlid Groningen voor de Partij voor het Noorden