Hoe is om het asielzoekersdossier te volgen?

,,Ik ben erin gestapt toen de opvangcrisis in volle gang was, zomer vorig jaar. Ik deed verslag van een nationale crisis terwijl ik het dossier nog moest leren kennen. Die zomer liep het volledig uit de hand in Ter Apel. Dat was heftig om te zien. Veel mensen zaten er echt helemaal doorheen en waren wanhopig.

Het is een heel boeiend dossier, omdat er zoveel kanten aan zitten. Het gaat over mensen uit allerlei culturen met heel verschillende verhalen, het gaat over de versplinterde en gepolariseerde Nederlandse politiek, het gaat over de grote ontwikkelingen op het wereldtoneel. En het gaat over de Nederlandse samenleving: hoe de een helpt en de ander vreest dat we te veel mensen toelaten, hoe culturen mengen of juist botsen, hoe verschillend gemeenschappen reageren op de komst van asielzoekers.’’

Hoe ga je te werk?

,,Ik ben begonnen met het maken van veel reportages. Ik ben het liefste ter plekke om te praten met de mensen waar het over gaat. Met asielzoekers kan dat ingewikkeld zijn, omdat ze lang niet allemaal Engels spreken. Veel van hen willen graag vertellen, en ik leer steeds beter werken met google translate .

Eerst kijken en luisteren dus. Dan contacten leggen. Met asielzoekers zelf, met organisaties als het COA en IND, met betrokken bestuurders en woordvoerders, met omwonenden. Langzamerhand leerde ik het politieke verhaal achter de opvangcrisis steeds beter kennen en dan kun je ook meer analyses en beschouwingen schrijven. Ik heb eindeloze Tweede Kamerdebatten gevolgd, lees onderzoeken naar migratie, probeer de juridische kant van die ingewikkelde asielprocedure te doorgronden. Maar als het even kan ben ik op pad: in Ter Apel of andere (nood)opvangplekken, in buurten. Uiteindelijk gaat het er altijd om wat het doet met mensen.’’

Ter Apel is het nationale toneel van onmenselijke toestanden. Hoe ga je daar persoonlijk mee om?

,,De crisis van de zomer heeft me ook persoonlijk geraakt. Je bent tussen de mensen, hoort hun verhalen, ziet de wanhoop. Vooral kinderen in zo’n situatie zijn moeilijk om te zien. Vaak vond ik het lastig om weg te gaan, alsof je ze achterlaat en zelf lekker naar je comfortabele huis gaat. Daar kon ik wel verdrietig van worden, en soms ook boos dat het maar niet werd opgelost.

In Ter Apel is het nu gelukkig rustig, maar er verblijven veel asielzoekers in moeilijke omstandigheden in de noodopvang, soms in grote hallen met 500 mensen bij elkaar. En het enige dat ze kunnen doen is wachten. Dat raakt me nog steeds.

Aan de andere kant ben ik juist ook regelmatig positief geraakt door asielzoekers die ik heb ontmoet. Bijzondere gesprekken, interessante discussies, veel gelachen ook. Het is waardevol om hun verhalen te vertellen, juist als ze zo aan hun lot worden overgelaten. Hoe onmenselijk de toestanden ook zijn, het blijven gewoon mensen – en die zijn meestal boeiend.’’

Klopt het beeld dat Nederland heeft van Ter Apel?

,,Moeilijk te zeggen: wat is dat beeld dan? Dat verschilt erg per persoon, denk ik. Er worden aan beide kanten van het politieke spectrum misleidende beelden geschetst. Rechts kan soms doen alsof er alleen maar luie profiteurs naar Ter Apel komen die rotzooi trappen. Dat is niet waar: verreweg de meeste asielzoekers die ik heb gezien en gesproken zijn beschaafde, vriendelijke mensen die of gevlucht zijn voor oorlog en geweld, of voor een uitzichtloos bestaan in hun eigen land.

Wat ook niet klopt, en dat verhaal hoor je meer aan linkerzijde, is dat het allemaal hulpeloze en zielige mensen zijn. Ik ben vaak onder de indruk van hoe vastberaden, hoogopgeleid en sterk asielzoekers kunnen zijn, hoeveel doorzettingsvermogen ze hebben in de zware omstandigheden waarin ze vaak verkeren.

Het beeld van het asielcomplex in Ter Apel is door de crisis van de zomer vertekend geraakt. Als het niet overvol is, zijn de voorzieningen daarbinnen juist prima georganiseerd – zoals je van een beschaafd land verwacht. Ook het dorp Ter Apel lijdt onder de beeldvorming. Ja, er is soms overlast, vooral voor winkeliers, maar over het algemeen is het mooi en prettig wonen daar.’’

De asielproblematiek is akelig gepolariseerd. De één vindt dat Nederland asielzoekers ruimhartig moet opvangen en de ander is voor het hermetisch sluiten van de landsgrenzen. Hoe ga je om met dit debat?

,,Ik probeer vooral te vertellen wat er gebeurt. In Ter Apel zelf, en ook in het politieke debat. Als de stem steeds luider klinkt dat we de grenzen moeten sluiten, maak ik een verhaal om te duiden of dat wel of niet mogelijk is en wat de gevolgen daarvan kunnen zijn. Als er protesten zijn tegen opvang, schrijven we daarover. Aan de andere kant vind ik het ook belangrijk om zelf omwonenden op te zoeken om te praten over wat er speelt, zodat je niet alleen de mensen hoort die het hardste schreeuwen.

Echt objectief kun je niet zijn, mijn blik op de wereld beïnvloedt de manier waarop ik mijn verhalen aanpak en opschrijf. Daar ben ik me van bewust, ik probeer open te staan voor alle perspectieven. Wat ik wel vaak negeer, zijn de bikkelharde en volstrekt ongenuanceerde reacties op social media op alles wat maar over asielzoekers gaat. Daar kan ik slecht tegen.’’